Το καρδιακό φύσημα είναι επιπρόσθετος καρδιακός ήχος (που δεν υπάρχει φυσιολογικά), ο οποίος αναγνωρίζεται από τον γιατρό κατά την κλινική εξέταση (ακρόαση με τα «ακουστικά» - στηθοσκόπιο - στον θώρακα του ατόμου που εξετάζεται). Στα φυσιολογικά άτομα δεν ακούγονται συνήθως φυσήματα, γι' αυτό και η τυχόν διαπίστωση τους επιβάλλει τη διευκρίνιση της αιτίας που τα προκαλεί.

Το φύσημα δεν αποτελεί διαγνωστικό εύρημα μιας μόνο συγκεκριμένης πάθησης. Επιπλέον, φυσήματα μπορεί να ακούγονται και σε απολύτως υγιή παιδιά. Οι γονείς προβληματίζονται και ανησυχούν δικαιολογημένο στο άκουσμα της ύπαρξης φυσήματος οπό τον γιατρό και περισσότερο ανησυχούν όταν ο γιατρός δεν είναι σε θέση να δώσει σαφείς εξηγήσεΐς για τη δημιουργία του. Επειδή όλα τα φυσήματα δεν έχουν την ίδια σημασία, γι' αυτό είναι απαραίτητο να διευκρινισθεί με απόλυτη ακρίβεια ο μηχανισμός της δημιουργίας τους και γι' αυτό, εάν χρειάζεται, να ζητηθούν να γίνουν επιπλέον διάφορες παρακλινικές εξετάσεις.

Το φύσημα είναι ήχος που δημιουργεί η ροή του αίματος στην καρδιά και το μεγάλο αγγεία (πνευμονική αρτηρία, αορτή). Πιο συγκεκριμένα, υγρό που διέρχεται με ταχύτητα μέσω ενός στενού ανοίγματος δημιουργεί στροβιλώδη ροή με συνέπεια τη δημιουργία ήχου. Ο ήχος αυτός είναι ιδιαίτερα έντονος αν το άνοιγμα είναι πολύ στενό, όταν έχει ανώμαλο περίγραμμα και όταν η δύναμη εξώθησης του υγρού είναι μεγάλη.

Η δημιουργία μιας μικρής στροβιλώδους ροής στη φυσιολογική καρδιά, κατά τη διέλευση του αίματος, δεν είναι παθολογική, ενίοτε δε δημιουργεί ήχο (φύσημα), ο οποίος μπορεί να γίνει αντιληπτός (ακουστός με στηθοσκόπιο). Το φυσήματα αυτά είναι «αθώα», δηλαδή δεν οφείλονται σε υποκείμενο καρδιακό νόσημα. Φυσήματα σε φυσιολογικές καρδιές παρατηρούνται σε παιδιά (με έντονη καρδιακή συστολή) μετά το παιχνίδι ή κατά τη διάρκεια πυρετού ή όταν συνυπάρχει αναιμία. Δημιουργούνται από τη μεγάλη ταχύτητα με την οποία το αίμα περνά διαδοχικά από τις φυσιολογικές ανατομικές δομές της καρδιάς και των μεγάλων αγγείων. «Αθώα» φυσήματα ακούγονται επίσης και σε έγκυες γυναίκες και σε άτομα με υπερθυρεοειδισμό (λόγω γρήγορης - υπερδυναμικής - κυκλοφορίας). Στις παραπάνω περιπτώσεις, όπου η ανατομία της καρδιάς και των αγγείων είναι φυσιολογική, το φυσήματα είναι πολύ ήπια.

Καρδιοπάθεια

Σε άλλες περιπτώσεις, όμως, τα φυσήματα δεν είναι αθώα, γιατί οφείλονται σε σημαντικές ανατομικές ανωμαλίες στις καρδιακές βαλβίδες και σε παθολογικές επικοινωνίες μεταξύ των καρδιακών κοιλοτήτων και των μεγάλων αγγείων.

Στατιστικά 1 στα 100 παιδιά γεννιούνται με κάποιο ανατομικό καρδιακό πρόβλημα. Τα παιδιά με υποκείμενη καρδιοπάθεια μπορεί να εκδηλώσουν συμπτώματα από τις πρώτες ημέρες της ζωής τους ή μπορεί να φαίνονται υγιή, χωρίς συμπτώματα, μέχρι αργά στην παιδική τους ηλικία.
Τα συμπτώματα που εμφανίζονται σε νεογέννητα με συγγενείς καρδιοπάθειες είναι η ταχύπνοια (γρήγορη αναπνοή), η δυσκολία στη σίτιση, η κυάνωση (μπλε χρώμα γύρω από τα χείλη) και η στασιμότητα του σωματικού βάρους.

Οι περισσότερες από τις καρδιοπάθειες στα νεογνά δεν είναι κληρονομούμενες και γι' αυτές συνήθως τα αίτια είναι άγνωστα. Υπάρχουν όμως και κληρονομούμενες καρδιοπάθειες με γνωστές τις αιτίες της δημιουργίας τους (γονιδιακές ανωμαλίες), μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται και οι μυοκαρδιοπάθειες.

Η διαχρονική εξέλιξη και η επιβίωση των παιδιών με συγγενή καρδιοπάθεια εξαρτάται απόλυτα από τη μορφή και τη βαρύτητα της καρδιοπάθειας. Στα μισά σχεδόν παιδιά η καρδιοπάθεια δεν είναι ιδιαίτερης βαρύτητας, έτσι μπορούν να φθάσουν στην ενήλικη ζωή χωρίς ιατρική παρέμβαση. Στα υπόλοιπα θα χρειαστεί κάποια μορφή θεραπείας και στα μισά από αυτά μέσα στον πρώτο χρόνο από τη γέννηση τους.

Καλύτερα αποτελέσματα

Τα τελευταία χρόνια η θεραπεία των συγγενών καρδιοπαθειών αφενός έχει απλοποιηθεί και αφετέρου έχει καλύτερα άμεσα και μακροπρόθεσμα αποτελέσματα. Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι εγχειρήσεις έχουν αντικατασταθεί με θεραπευτικούς καθετηριασμούς καρδιάς και οι επώδυνες πολυήμερες νοσηλείες από ανώδυνες νοσηλείες ολίγων μόνο ημερών.
Μετά την επιτυχή διόρθωση των καρδιακών ανωμαλιών στα παιδιά, μερικά από τα θέματα που χρειάζονται συζήτηση με τους γονείς και τον γιατρό συμπεριλαμβάνουν:

• Τη δυνατότητα της ενασχόλησης με τον αθλητισμό. Ποια αθλήματα θα πρέπει να αποφεύγονται.
• Την προφυλακτική χορήγηση αντιβιοτικών (χημειοπροφύλαξη) σε περιπτώσεις επεμβάσεων στη στοματοφαρυγγική κοιλότητα και γενικά πριν από κάθε χειρουργική επέμβαση.
• Τον επαγγελματικό προσανατολισμό, ανάλογο με τη φύση και τη βαρύτητα της καρδιοπάθειας.
• Τον γάμο και την τεκνοποίηση (στις γυναίκες).
• Τη σωστή ψυχολογική υποστήριξη των παιδιών και μετά τη θεραπεία.

Περιοδικό Γιατρεύω