Συνέντευξη με την  Χριστίνα Γκράτζιου, Πνευμονολόγος, Αναπληρώτρια καθηγήτρια Ιατρικής Σχολής, Πανεπιστημίου Αθηνών

Είναι πλέον αναμφισβήτητο γεγονός ότι σύμφωνα με το παγκόσμιο οργανισμό Υγείας το κάπνισμα αποτελεί όχι απλά μία «συνήθεια ενός τρόπου ζωής» αλλά ένα σημαντικό πρόβλημα κινδύνου υγείας που μπορεί να προληφθεί και να αντιμετωπισθεί θεραπευτικά, όπως γίνεται και με άλλους παράγοντες κινδύνου (πχ αντιμετώπιση της αυξημένης χοληστερόλης ή της υπέρτασης).

Με βάση την αναγκαιότητα αυτή εδώ και 10 περίπου έτη άρχισε η λειτουργία του Ειδικού και Πρότυπου Κέντρου Διακοπής Καπνίσματος υπο την ευθύνη της αναπληρώτριας καθηγήτριας πνευμονολόγου κας Χριστίνας Γκράτζιου στο Ευγενίδειο Θεραπευτήριο με στόχο την εφαρμογή ειδικού προγράμματος για τη παροχή ιατρικής βοήθειας σε καπνιστές. Η εμπειρία της λειτουργίας του Ειδικού και Πρότυπου Κέντρου Διακοπής Καπνίσματος αποδεικνύει την μεγάλη αποτελεσματικότητα των παρεμβάσεων αυτών στη καθημερινή πρακτική

Παρά το γεγονός ότι οι Ελληνες καπνιστές καπνίζουν περισσότερο (2-3 πακέτα την ημέρα) και είναι βαρύτατα εξαρτημένοι, (σύμφωνα με ειδική κλίμακα που εκτιμά την εξάρτηση στη νικοτίνη -κλίμακα fangerstrom) η αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων διακοπής που εφαρμόζονται στο Ειδικό Κέντρο είναι πολύ μεγάλη ξεπερνώντας πολλά αντΊστοιχα κέντρα της Ευρώπης. Έτσι αναφέρονται υψηλότερα ποσοστά επιτυχίας στους Έλληνες, που φτάνουν στο 70 -80 % των καπνιστών να καταφέρνουν να κόψουν το κάπνισμα κατά την διάρκεια της θεραπείας (οι περισσότεροι μέσα στις πρώτες 15 μέρες).

Τι καθορίζει την επιτυχία της διακοπής του καπνίσματος;

Το αν θα πετύχει κάποιος να κόψει το κάπνισμα φαίνεται ότι δεν έχει σχέση με την ηλικία του, ή τον αριθμό των τσιγάρων που καπνίζει αλλά ούτε και με την εξάρτηση του στη νικοτίνη. Παράγοντας επιτυχίας είναι η εξατομικευμένη προσέγγιση που μπορεί να γίνει σε ένα ειδικό τμήμα. Το ποια θεραπεία θα βοηθήσει και για πόσο χρόνο αυτή θα επιλεγει πρέπει να εξατομικεύεται και να επιλέγεται από τον ειδικό ιατρό ανά περίπτωση. Σίγουρα όμως η θεραπεία για μία εβδομάδα δεν επαρκεί και χρειάζεται τουλάχιστον 1-3 μήνες για καλύτερα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα. Στο ειδικό πρόγραμμα, που εφαρμόζεται στο Ειδικό και Πρότυπο Κέντρο Διακοπής δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στην ατομική προσέγγιση και παρακολούθηση και φαίνεται ότι η σωστή εφαρμογή της συμβουλευτική ιατρικής και της κατάλληλης ψυχολογικης υποστήριξης είναι σημαντικές παράμετροι της επιτυχίας έτσι ώστε τα τελευταία χρόνια με τον συνδυασμό των κατάλληλων θεραπειών να καταφέρνουν 8 στα 10 άτομα να κόβουν με επιτυχία το κάπνισμα άμεσα και μακροχρόνια.   

Τι μπορεί να βοηθήσει τη μακροχρόνια επιτυχία της διακοπής;

Ένα σημαντικό πρόβλημα στο κόψιμο του τσιγάρου είναι ότι μεγάλος αριθμός καπνιστών καταφέρνει για λίγο να κόψει το κάπνισμα αλλά το ξαναρχίζει σε σύντομο χρονικό διάστημα. Αυτό οφείλεται στο χαρακτηριστικό της εξάρτησης που είναι βιολογική αλλά και ψυχολογική. Τα καλά νέα είναι ότι μέσα από τα προγράμματα που εφαρμόζει η ομάδα των ειδικών όπου δινονται κατάλληλες οδηγίες και γίνεται σωστή εκπαίδευση των καπνιστών ώστε να προλάβουν να μην ξαναρχίσουν το κάπνισμα ,κάτι που συμβαίνει συχνά αν δεν υπάρχει η κατάλληλη θεραπεία και υποστήριξη. Σύμφωνα με την εμπειρία του Ειδικού Κέντρου Διακοπής φαίνεται ότι ανάλογα με τη διάρκεια της θεραπευτικής αγωγής και τη συμμόρφωση στο ειδικό πρόγραμμα υποστήριξης ένα μεγάλο ποσοστό καπνιστών (από 60-90 % ), καταφέρνει να μην ξεκινήσει ξανά το κάπνισμα ακόμη και ένα έτος μετά. Επίσης από τα δεδομένα του Κέντρου φαίνεται ότι μέσα από τη μακρόχρονη παρακολούθηση των καπνιστών για 3έως 5 έτη ένα μεγάλο ποσοστό ξεχνάει για πάντα το κάπνισμα και αυτό οφείλεται στην εντατική αρχική παρέμβαση και τη συνεχή υποστήριξη κατά τους πρώτους μήνες της προσπάθειας ,όπου δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στη προσωπική επικοινωνία με το κάθε καπνιστή.   

Υπάρχουν άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν την επιτυχία;

Συχνός μύθος είναι ότι αν κόψει κάποιος το κάπνισμα θα έχει περισσότερο άγχος. Η εκτίμηση των καπνιστών μέσα από το ειδικό πρόγραμμα έδειξε ότι το άγχος ήταν μεγαλύτερο στην αρχή (πριν να κόψει κανείς το τσιγάρο) ενώ βελτιώθηκε σημαντικά μετά τη διακοπή του καπνίσματος και οι καπνιστές που κατάφεραν να κόψουν το τσιγάρο είχαν καλύτερη αίσθηση ευεξίας και διάθεσης.

Η ανάλυση των δεδομένων μετά 10 ετη εμπειρία του κέντρου οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η προσεκτική επιλογή και η ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΣΗ της θεραπευτικής παρέμβασης ως και η κατάλληλη προσωπική υποστήριξη του καπνιστή αποτελούν το βασικό συντελεστή για να καταφέρει ακόμη και ένας βαρύς καπνιστής να κόψει το κάπνισμα για πάντα. Η ύπαρξη ενός προβλήματος υγείας δεν αποτελεί πλέον αναστολή για την εφαρμογή ενός θεραπευτικού προγράμματος..

Η ευρύτερη εφαρμογή μιας κοινωνικής πολιτικής για την προστασία από την έκθεση στο κάπνισμα θα βοηθήσει ακόμη περισσότερο στην μακρόχρονη επιτυχία της διακοπής, ώστε να απαλλαγεί ο καπνιστής από το τσιγάρο για πάντα.

Χριστίνα Γκράτζιου, Πνευμονολόγος, Αναπληρώτρια καθηγήτρια Ιατρικής Σχολής, Πανεπιστημίου Αθηνών
Διευθύντρια Ειδικού Ιατρείου Διακοπής Καπνίσματος
Μονάδας Νοσημάτων Θώρακος, Ιατρικη Σχολή, Πανεπιστημίου Αθηνών
Ευγενίδειο Θεραπευτήριο
Τηλ επικοινωνίας: 210 7293407