Τα ανευρύσματα δημιουργούνται συνήθως όταν υπάρχει αθηροσκλήρωση των αρτηριών σε συνδυασμό με την αυξημένη αρτηριακή πίεση (υπέρταση). Τα τοιχώματα συνήθως των μεγάλων αρτηριών όπως είναι η αορτή ή οι εγκεφαλικές αρτηρίες όταν υπάρχει αθηροσκλήρωση και με την πίεση που εξασκείται συνεχώς πάνω τους υποχωρούν.

Έτσι δημιουργούνται τα ανευρύσματα. Τα ανευρύσματα έχουν συνήθως 2-3 φορές μεγαλύτερη διάμετρο από τη φυσιολογική της αρτηρίας.

Η πλέον δραματική επιπλοκή ενός ανευρύσματος είναι η ρήξη του. Η ρήξη του ανευρύσματος έχει αποτέλεσμα τη μεγάλη εσωτερική αιμορραγία που πολλές φορές αποβαίνει μοιραία. Αυτό που πυροδοτεί τη ρήξη ενός ανευρύσματος είναι η απότομη αύξηση της αρτηριακής πίεσης. Ομως ποιες είναι οι συνηθέστερες αιτίες που προκαλούν την απότομη αύξηση της πίεσης; Η απότομη αύξηση της πίεσης είναι καταστροφική μόνον όταν υπάρχει ανεύρυσμα.

Πρόσφατα δημοσιεύθηκε σε ένα από σοβαρότερα ιατρικά περιοδικά, το «Stroke», μια επιστημονική μελέτη που αφορούσε τα συνηθέστερα αίτια που προκάλεσαν εγκεφαλική αιμορραγία σε 250 ασθενείς με εγκεφαλικό επεισόδιο. Τα εγκεφαλικά επεισόδια προκαλούνται είτε από θρόμβο που δημιουργείται μέσα σε μια εγκεφαλική αρτηρία ή από εμβολή θρόμβου που αποσπάται από ένα μεγαλύτερο θρόμβο που υπάρχει μέσα στην καρδιά ή τις αρτηρίες του λαιμού (καρωτίδες) ή από αιμορραγία που οφείλεται σε ρήξη ανευρύσματος. Υπολογίζεται ότι το 1/5 των εγκεφαλικών επεισοδίων προκαλείται από ρήξη εγκεφαλικών ανευρυσμάτων.

Στη συγκεκριμένη αυτή μελέτη των 250 περιπτώσεων που διήρκεσε 3 έτη η πρώτη σε συχνότητα αιτία που βρέθηκε ότι προκάλεσε την απότομη αύξηση της πίεσης και τη ρήξη των ανευρυσμάτων ήταν περιέργως ο καφές. Ο καφές που στην περίπτωση ενός καρδιοπαθούς τον προστατεύει από την καρδιακή προσβολή φαίνεται ότι στην περίπτωση ενός ανευρύσματος λειτουργεί ανάστροφα. Ένα ποσοστό της τάξης του 10,6% των ρήξεων αποδίδεται στον καφέ.

Δηλαδή περισσότερες από μία στις δέκα εγκεφαλικές αιμορραγίες έχουν ως αίτιο που τις πυροδοτεί τον καφέ.

Αλλες αιτίες που ακολουθούν τον καφέ κατά σειρά συχνότητας είναι:

• Η έντονη και εργώδης άσκηση (7,9%) ή το έντονο, υπερβολικό και αγχωτικό sex.
• Το έντονο φύσημα της μύτης σε συνάχι ( 5,4%).
• Το σφίξιμο κατά την αποπάτηση σε παρατεταμένη δυσκοιλιότητα (3,6%).
• Η υπερβολική χρήση Cola (3,5%).
• Ο απότομος και υπερβολικός φόβος (2,7%).
• Ο έντονος θυμός (1,3%).

Όλες αυτές οι αιτίες μπορούν να προκαλέσουν απότομη, ολιγόλεπτη και μεγάλη αύξηση της πίεσης, η οποία όμως είναι αρκετή για να προκαλέσει τη ρήξη του ανευρύσματος.

Οι συγγραφείς της μελέτης αυτής υποστηρίζουν ότι 1 στα 50 άτομα έχει χωρίς να το γνωρίζει εγκεφαλικό ανεύρυσμα αλλά το ευτύχημα είναι ότι πολύ μικρό ποσοστό από αυτό κινδυνεύει να ραγεί.

Σήμερα η εξέλιξη απεικονιστικών τεχνικών μας επιτρέπει να διαγνώσουμε έγκαιρα το ανεύρυσμα και να παρακολουθήσουμε την εξέλιξή του. Κυρίως η μαγνητική τομογραφία, η οποία δεν επιβαρύνει τον ασθενή με ακτινοβολία, θεωρείται η μέθοδος εκλογής. Εντούτοις θα πρέπει να αναφέρουμε ότι κύριος διαγνωστικός στόχος παραμένει πάντα η τεκμηρίωση της ύπαρξης της αθηροσκλήρωσης από την οποία προέρχονται όλα τα δεινά. Έτσι προτού ραγεί ένα ανεύρυσμα ο άρρωστος μπορεί να χαθεί από ένα έμφραγμα και γενικά από ένα αγγειακό σύμβαμα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το ανεύρυσμα της αορτής. Από το σύνολο των ασθενών με ανεύρισμα της αορτής μόνο το 1/3 των περιπτώσεων χάνονται από τη ρήξη του ανευρύσματος. Τα 2/3 των αρρώστων χάνονται από θρομβωτικά ή εμβολικά επεισόδια (δηλαδή εμφράγματα μυοκαρδίου ή εγκεφαλικά επεισόδια) λόγω της αθηροσκλήρωσης.

Κατά συνέπεια μόνιμος εχθρός παραμένει η αθηροσκλήρωση που είναι η γενεσιουργός αιτία όλων των δεινών, γι' αυτό άλλωστε προς αυτή την κατεύθυνση κυρίως που πρέπει να στρέφονται τα βέλη της πρόληψης, της έγκαιρης διάγνωσης και της θεραπείας.