Ακράτεια: Ένα κοινωνικό πρόβλημα
Γράφει: Δημήτρης Πανταζόπουλος, Αναπληρωτής Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Διευθυντής Ουρολογικής Κλινικής στο Νοσοκομείο Metropolitan
Πρόκειται για την ακράτεια των ούρων, μια κατάσταση ακούσιας απώλειας,
η οποία αποτελεί πρόβλημα υγείας και κοινωνικό, που μπορεί να αποδειχθεί αντικειμενικά
η οποία αποτελεί πρόβλημα υγείας και κοινωνικό, που μπορεί να αποδειχθεί αντικειμενικά
Οι γυναίκες έχουν διπλάσιες πιθανότητες να εμφανίσουν ακράτεια συγκριτικά με τους άνδρες, και οι πιθανότητες των γυναικών να εμφανίσουν ακράτεια αυξάνονται σημαντικά με την αύξηση της ηλικίας τους. Υπολογίζεται ότι αντιμετωπίζουν το πρόβλημα αυτό, περίπου το 10% των γυναικών κάτω των 65 ετών και το 35% άνω των 65 ετών.
- H ακράτεια από προσπάθεια συναντάται κυρίως στις γυναίκες που έχουν γεννήσει, λόγωτης θλάσης που έχουν υποστεί οι μύες της πυέλου. Έτσι τα ούρα διαφεύγουν κατά τη διάρκεια του βήχα, του γέλιου και όποιας δραστηριότητας αυξάνει την ενδοκοιλιακή πίεση.
- Η ακράτεια από επιτακτική ούρηση είναι μία κατάσταση μη ελεγχόμενη από τον ασθενή, που συνοδεύεται από μια πολύ έντονη επιθυμία προς ούρηση που συχνά δεν αναστέλλεται, με αποτέλεσμα το άτομο να μην προλαβαίνει να φτάσει στην τουαλέτα εγκαίρως.
- Η μικτή ακράτεια είναι ο συνδυασμός των δύο προηγούμενων καταστάσεων, που συναντάται κυρίως σε γυναίκες.
- Η ακράτεια από υπερπλήρωση είναι αποτέλεσμα χρόνιας κατακράτησης ούρων, σε άτομα που δεν μπορούν να εκκενώσουν πλήρως την κύστη τους.
Ο μηχανισμός της εγκράτειας
- Η εγκράτεια των ούρων στη γυναίκα εξαρτάται από τέσσερις παράγοντες.
- Την πίεση σύγκλισης της ουρήθρας.
- Το λειτουργικό μήκος της ουρήθρας.
- Την ανατομική θέση του αυχένα της κύστεως και της ουρήθρας.
- Τη μεταβίβαση της ενδοκοιλιακής πίεσης στην ουρήθρα.
Aκράτεια από προσπάθεια
Οτιδήποτε βλάπτει τους βασικούς παράγοντες της εγκράτειας των ούρων, όπως προαναφέρθηκαν, θα αποτελέσει αιτιολογικό παράγοντα ακράτειας από προσπάθεια. Συνήθως υπάρχει και συνδυασμός αιτιολογικών παραγόντων και φάσμα αιτίων που αλληλοεμπλέκονται και κάθε περίπτωση ακράτειας είναι ξεχωριστή.
Προηγούνται οι ανατομικοί λόγοι. Ο αυχένας της ουροδόχου κύστης και η οπίσθια ουρήθρα είναι «αγκυροβολημένοι» και κρέμονται σταθερά σε καλή ανατομική θέση με τους ίδιους συνδέσμους και μηχανισμούς που στερεώνουν τον κόλπο και τον τράχηλο της μήτρας. Επίσης υπάρχει υποστήριξη και από τους μύες του πυελικού εδάφους. Ως αποτέλεσμα μαιευτικού τραύματος ή ως συνέπεια πολλαπλών τοκετών ή όταν ηυστερεκτομή δεν ακολουθείται από σωστή αποκατάσταση των στηρικτικών δομών, μπορεί να συμβεί και η κλασική πτώση της βάσης της ουροδόχου κύστεως με τον αυχένα και την ουρήθρα σε τέτοιο πλέον χαμηλό, «εξωκοιλιακό» και κάτω από την ηβική σύμφυση σημείο, που να μη μπορούν να ανταποκριθούν στις προδιαγραφές της αντιστάθμισης των απότομων αυξήσεων της ενδοκοιλιακής πίεσης.
Συχνό αίτιο ακράτειας από προσπάθεια είναι η έλλειψη οιστρογόνων της εμμηνόπαυσης. Μυς, σύνδεσμοι, περιτονίες που εμπλέκονται στο σφικτηριακό-υποστηρικτικό μηχανισμό και είναι ορμονοεξαρτημένες δομές, ατροφούν και έτσι εμφανίζεται η ακράτεια της εμμηνόπαυσης των μεγάλων ηλικιών.
Η έλλειψη οιστρογόνων ακόμα προκαλεί ατροφία του βλεννογόνου της ουρήθρας και πτώση της πίεσης σύγκλισης της ουρήθρας.
Στη θεραπεία της ακράτειας από προσπάθεια έχουν θέση πλέον τα φάρμακα. Η δουλεξετίνη είναι μια νέα ουσία που βοηθάει σε αυτού του είδους την ακράτεια. Δεν είναι αντιμουσκαρινικό φάρμακο και η ναυτία είναι η πιο συχνή παρενέργειά της (σε 20%των ασθενών).
Η χειρουργική θεραπεία έχει και εκείνη ρόλο στην αντιμετώπιση της ακράτειας.
Στην ακράτεια από προσπάθεια η χρησιμοποίηση ταινιών, τα τελευταία χρόνια, έχει φέρει μια τεράστια αλλαγή. Οι ταινίες αυτές ενισχύουν το έδαφος ώστε να μην υπάρχει απώλεια ούρων κατά την άσκηση.
Συνήθως, υποψήφιοι για αυτού του είδους το χειρουργείο είναι γυναίκες στις οποίες τα πιο συντηρητικά μέσα έχουν αποτύχει. Χρησιμοποιείται είτε περιοχική είτε γενική αναισθησία και, συνήθως, οι γυναίκες μένουν στο νοσοκομείο 1-2 ημέρες.
Ακόμα, έχουν χρησιμοποιηθεί και εγχύσεις διάφορων υλικών στην ουρήθρα ώστε να αυξηθεί η ικανότητά της να αντιστέκεται στην αυξημένη πίεση της κύστης σε αυτού του είδους την ακράτεια. Επίσης, μπορεί, σε πολύ σοβαρές περιπτώσεις, να τοποθετηθεί τεχνητός σφιγκτήρας. Αυτή βέβαια είναι επέμβαση που επιλέγεται ως τελευταία λύση.
Ακράτεια από επιτακτική ούρηση
Αυτό οφείλεται είτε σε ανεξέλεγκτες συσπάσεις του μυ που περιβάλλει την ουροδόχο κύστη και ονομάζεται εξωστήρας μυς είτε σε αυξημένη αισθητικότητα της ουροδόχου κύστης. Αυτή η επιθυμία για ούρηση είναι ανεξάρτητη από το αν η ποσότητα των ούρων που έχουν αποθηκευτεί είναι ικανή ώστε να προκαλέσει (όπως συμβαίνει σε φυσιολογικές συνθήκες) επιθυμία κένωσης. Αποτέλεσμα αυτής της παθολογικής συμπεριφοράς της κύστης είναι το έντονο αίσθημα για ούρηση, παρά τη θέληση του ασθενούς, το οποίο μερικές φορές μάλιστα καταλήγει και σε ακράτεια που ονομάζεται επιτακτική ακράτεια.
Τα συμπτώματα που παρουσιάζονται είναι τα εξής:
- Επιτακτική ούρηση: ξαφνική αναγκαστική επιθυμία για ούρηση, που δύσκολα αναστέλλεται. Αποτελεί το πρωταρχικό σύμπτωμα ως συνέπεια του οποίου εμφανίζονται τα υπόλοιπα.
- Συχνουρία: το ενόχλημα κατά το οποίο ο ασθενής θεωρεί ότι ουρεί πολύ συχνά κατά τη διάρκεια της ημέρας (συνήθως περισσότερες από 8 φορές).
- Επιτακτική ακράτεια: ακούσια απώλεια ούρων που συνοδεύει την επιτακτική ούρηση.
- Νυκτουρία: μία ή περισσότερες φορές έγερση για ούρηση κατά τη διάρκεια του νυχτερινού ύπνου.
Η θεραπευτική αντιμετώπιση της υπερλειτουργικής κύστης περιλαμβάνει συντηρητικές θεραπείες, χειρουργικές τεχνικές και κυρίως τη φαρμακοθεραπεία που αποτελεί ουσιαστικά τον χρυσό κανόνα της θεραπείας. Λόγω της επίπτωσης που έχει στην ποιότητα ζωής, η τελική επιδίωξη της θεραπευτικής προσέγγισης είναι η ικανοποίηση αλλά και η βελτίωση την οποία αντιλαμβάνεται ο ίδιος ο ασθενής ότι του προσέφερε η θεραπεία. Είναι μία χρόνια κατάσταση που χρειάζεται χρόνια αντιμετώπιση και η θεραπευτική προσέγγισή της βασίζεται κυρίως στη φαρμακευτική θεραπεία.
Δημήτρης Πανταζόπουλος
Αναπληρωτής Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών
Διευθυντής Ουρολογικής Κλινικής στο Νοσοκομείο Metropolitan
Μοιραστείτε με φίλους σας: 
Περιοδικό Γιατρεύω
Περιοδική έκδοση της επιστημονικής εταιρείας του Νοσοκομείου Metropolitan
Ιστότοπος: https://www.metropolitan-hospital.gr/el/
