Γράφει: Ευφημία Παπαδοπούλου-Αλατάκη, Λέκτορας Παιδιατρικής ΑΠΘ, Νοσοκομείο Παπαγεωργίου Θεσσαλονίκης, και της Σοφίας Σ. Σπανού, Επιστημονική συνεργάτιδα Δ΄ Παιδιατρικής Κλινικής ΑΠΘ, Νοσοκομείο Παπαγεωργίου Θεσσαλονίκης

Το ανθρώπινο σώμα δέχεται καθημερινά την επίθεση εκατοντάδων χιλιάδων εισβολέων, οι οποίοι ονομάζονται αντιγόνα. Τα περισσότερα εξουδετερώνονται από τον φυσιολογικό οργανισμό, γιατί ο τελευταίος διαθέτει ουσίες, κύτταρα και μηχανισμούς που συνθέτουν το αμυντικό ή ανοσοποιητικό σύστημα. Το αμυντικό σύστημα ενός παιδιού δεν είναι πλήρως αναπτυγμένο κατά τη γέννηση, αλλά συνεχώς εξελίσσεται. Αυτή η εξέλιξη επηρεάζεται άμεσα από τη συνεχή επαφή του παιδικού οργανισμού με νέους λοιμογόνους παράγοντες, δηλαδή με ιούς και μικρόβια. Κατά τη συμβίωση του παιδιού με τους λοιμογόνους παράγοντες, τα πιθανά ενδεχόμενα είναι: α) να αρρωστήσει με νόσο που συνήθως συνοδεύεται από ανάρρωση, και β) να αρρωστήσει υποκλινικά, δηλαδή χωρίς συμπτώματα. Και στις δύο περιπτώσεις εγκαθίσταται η φυσική ανοσία, δηλαδή ο παιδικός οργανισμός καθίσταται άνοσος όταν έρθει σε επαφή με τον ίδιο λοιμογόνο παράγοντα. Αυτό επιτυγχάνεται με την παραγωγή αντισωμάτων που αποτελούν, κατά κάποιον τρόπο, τους στρατιώτες-φρουρούς του οργανισμού και με την ανάπτυξη της ανοσιακής μνήμης. Η τελευταία έχει ως αποτέλεσμα την καταπολέμηση του ίδιου παθογόνου παράγοντα σε επόμενη έκθεση του οργανισμού σε αυτόν, με πολύ πιο γρήγορο και αποτελεσματικό τρόπο. Παρ' όλα αυτά, δεν είναι λίγα τα παιδιά που αρρωσταίνουν πολλές φορές τον χρόνο, παρουσιάζοντας, μάλιστα, την ίδια κάθε φορά συμπτωματολογία, προκαλώντας άγχος στους γονείς.

Γιατί αρρωσταίνει συχνά ένα παιδί;

Τα παιδιά αρχίζουν να αρρωσταίνουν περισσότερο μετά την ηλικία των 6 μηνών, οπότε αρχίζουν να φέρουν πράγματα στο στόμα τους, για ν' ανακαλύψουν ουσιαστικά τον κόσμο γύρω τους. Παράλληλα, ένα παιδί που πηγαίνει σε βρεφονηπιακό ή παιδικό σταθμό έχει πολλές πιθανότητες να αρρωστήσει (2-3 φορές περισσότερο από ένα παιδί που μένει στο σπίτι). Οι συχνότερες λοιμώξεις του παιδικού σταθμού αφορούν το ανώτερο αναπνευστικό. Ανάμεσα σε αυτές, κύρια θέση κατέχει το κοινό κρυολόγημα, που πολλοί γονείς συγχέουν με τη γρίπη. Το κοινό κρυολόγημα παρουσιάζει έξαρση κατά τους φθινοπωρινούς και χειμερινούς μήνες, και χαρακτηρίζεται από ρινική καταρροή, δακρύρροια, φτέρνισμα, βήχα, αίσθημα αδυναμίας και από χαμηλή πυρετική κίνηση. Άλλη μια ιδιαίτερα συχνή λοίμωξη από την οποία υποφέρουν τα παιδιά που πηγαίνουν στον βρεφονηπιακό ή παιδικό σταθμό είναι η γαστρεντερίτιδα, η οποία χαρακτηρίζεται από εμετούς και διάρροιες, και όχι σπάνια από σημεία αφυδάτωσης. Στη μετάδοση των νοσημάτων στον παιδικό σταθμό συντελούν αφενός ο τρόπος συμπεριφοράς των μικρών παιδιών και αφετέρου η περιποίησή τους από το προσωπικό.

Πόσο συχνά μπορεί να αρρωστήσει ένα παιδί;

Το ερώτημα που τίθεται από τους γονείς είναι πόσες φορές τον χρόνο «δικαιούται» ένα παιδί να αρρωστήσει, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι υπάρχει πρόβλημα με την υγεία του. Η αλήθεια είναι ότι ένα παιδί 1-3 ετών μπορεί να αρρωστήσει έως και 8-10 φορές τον χρόνο, χωρίς αυτό να θεωρηθεί παθολογικό. Από 4-8 ετών μπορεί να αρρωστήσει 6-8 φορές τον χρόνο. Έχει, ωστόσο, ιδιαίτερη σημασία αν οι λοιμώξεις που παρουσιάζει υποχωρούν εύκολα, χωρίς να είναι απαραίτητη η λήψη αντιβίωσης. Πρέπει, επίσης, να θυμόμαστε ότι κάθε παιδί είναι διαφορετικό και ότι μια ενδεχόμενη απόκλιση από τα παραπάνω δεδομένα δεν σημαίνει ότι υφίσταται κάποιο παθολογικό αίτιο.

Πότε πρέπει να ανησυχήσουν οι γονείς;

Όταν το παιδί παρουσιάζει τουλάχιστον δύο από τα παρακάτω στοιχεία:

Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, καλό θα ήταν να απευθυνθούν στον γιατρό τους και να αναζητήσουν την πιθανή αιτία των συχνών λοιμώξεων του παιδιού τους. Oι γονείς θα πρέπει να αναζητήσουν συμβουλή και εξειδικευμένο έλεγχο αν το παιδί παρουσιάζει διάφορες λοιμώξεις, όπως αποστήματα σε εσωτερικά όργανα από σπάνια μικρόβια ή μύκητες, ή αν αρρωσταίνει από βαριές και επίμονες λοιμώξεις, οι οποίες χρειάζονται νοσηλεία σε νοσοκομείο, προκειμένου να αντιμετωπιστούν. Πολύ σπάνια πίσω από αυτές τις καταστάσεις είναι δυνατόν να κρύβεται μια ομάδα συγγενών νοσημάτων, τα οποία ονομάζονται πρωτοπαθείς ανοσοανεπάρκειες.

Τι είναι οι πρωτοπαθείς ανοσοανεπάρκειες;

Φυσιολογικά, τα παιδιά διαθέτουν εκείνα τα συστατικά που τα προστατεύουν από τις ασθένειες και αποτελούν το ανοσιακό τους σύστημα. Όμως, μερικά παιδιά ή δεν έχουν όλα τα συστατικά του αμυντικού συστήματος ή αυτά δεν λειτουργούν σωστά. Έτσι, όταν οι μικροοργανισμοί εισέρχονται από τη μύτη, το στόμα, τους πνεύμονες, και το αίμα, και με δεδομένo ότι η άμυνά τους υστερεί, δεν είναι δυνατό να καταπολεμηθούν. Το αποτέλεσμα είναι να πολλαπλασιάζονται ταχύτατα και μαζικά, και αυτά τα παιδιά να αρρωσταίνουν από βαριές λοιμώξεις. Τα νοσήματα αυτά ονομάζονται πρωτοπαθείς ανοσοανεπάρκειες. Λόγω της βαρύτητάς τους, απαιτούν πλήρη ανοσολογικό έλεγχο, χρειάζονται θεραπεία με γ-σφαιρίνη και παρακολούθηση σε ειδικά κέντρα.

Πώς μπορούν να προστατευτούν τα παιδιά από τις αλλεπάλληλες λοιμώξεις;

Για να προφυλάξουμε ένα παιδί που είναι στο σπίτι από τις συχνές ιώσεις οφείλουμε να τηρούμε κάποιους κανόνες υγιεινής. Ο τακτικός αερισμός των εσωτερικών χώρων βοηθάει στην ανανέωση του αέρα και στην απομάκρυνση των αναπνευστικώς μεταδιδόμενων ιών. Οι γονείς, επιστρέφοντας από την εργασία τους, πρέπει να πλένουν σχολαστικά τα χέρια τους, ενώ αν υπάρχουν μεγαλύτερα αδελφάκια που πηγαίνουν στο σχολείο και είναι άρρωστα, καλό θα ήταν να μένουν μακριά από τα μικρότερα παιδιά. Σε περίπτωση που τα παιδιά πηγαίνουν σε βρεφονηπιακό ή παιδικό σταθμό, επαφίεται στους δασκάλους η προφύλαξή τους και η τήρηση των κανόνων υγιεινής. Η λύση δεν είναι να σταματήσει το παιδί το σχολείο, αλλά να πηγαίνει σε αυτό όταν δεν είναι άρρωστο. Κρατάμε επομένως στο σπίτι παιδάκια με πυρετό και ίωση, και τα στέλνουμε ξανά στο σχολείο όταν αναρρώσουν πλήρως. Με αυτόν τον τρόπο προφυλάσσουμε και τους συμμαθητές τους. Θα ήταν καλό, επίσης, να τονίσουμε τη σημασία μιας απόλυτα υγιεινής και ισορροπημένης διατροφής, την οποία θα πρέπει να ακολουθεί ένα παιδί, δεδομένου ότι ένας καλά σιτιζόμενος οργανισμός μπορεί να αντιμετωπίσει καλύτερα μια πιθανή λοίμωξη. Τα παιδιά θα πρέπει να τρέφονται με πολλά φρούτα και λαχανικά, τα οποία περιέχουν άφθονες βιταμίνες και, κυρίως, βιταμίνη C. Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε και τους εμβολιασμούς, που προστατεύουν το παιδί από τα εξανθηματικά νοσήματα της παιδικής ηλικίας, αλλά και από άλλα σοβαρά λοιμώδη νοσήματα στη μετέπειτα ζωή του.

Πηγή: www.familylife.gr