Γράφει: Αναστάσιος Παπανάγνος, Αγγειοχειρουργό ς

Σύμφωνα με επιδημιολογικά δεδομένα, στις ΗΠΑ το Α.Ε.Ε. αποτελεί την τρίτη κύρια αιτία θανάτου, την δεύτερη αιτία καρδιαγγειακού θανάτου μετά την στεφανιαία νόσο και την πρώτη αιτία νευρολογικών διαταραχών. Περίπου 750.000 αμερικανοί υφίστανται αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο κάθε χρόνο, το δε άμεσο και έμμεσο κόστος της φροντίδας γι' αυτούς υπολογίζεται στα 45 εκατομμύρια δολάρια ετησίως, χωρίς να είναι μετρήσιμες οι κοινωνικές συνέπειες για τους ασθενείς και τις οικογένειες τους. Από όλα αυτά γίνεται αντιληπτό το συμπέρασμα ότι το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο είναι ένα σοβαρό ιατρικό και κοινωνικό-οικονομικό ζήτημα. Πολύ χρήσιμες πληροφορίες για το θέμα αυτό μας δίνει ο αγγειοχειρουργός Αναστάσιος Παπανάγνος.

- Τι είναι το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο και ποια είναι η σοβαρότητα του;

- Ως αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο (Α.Ε.Ε.) ορίζουμε την εγκατάσταση νευρολογικής σημειολογίας για διάστημα μεγαλύτερο των 24 ωρών και το αίτιο αυτής είναι ένα πρόβλημα στην αιματώση του εγκεφάλου. Τα Α.Ε.Ε. χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες ανάλογα με την αιτιολογία τους: στα αιμορραγικά που συμβαίνουν όταν ραγεί ένα εγκεφαλικό αγγείο (π.χ. λόγω ρήξης ανευρύσματος μιας εγκεφαλικής αρτηρίας) και στα ισχαιμικά που οφείλονται σε διακοπή της ροής σε κάποια εγκεφαλική αρτηρία λόγω απόφραξης του αυλού της. Περίπου το 75% των Α.Ε.Ε. είναι ισχαιμικής αιτιολογίας.

Η βαρύτητα ποικιλεί ανάλογα με την έκταση και τα ακριβή στοιχεία του επεισοδίου και μπορεί να αφήσει μόνιμες υπολειματικές νευρολογικές βλάβες άλλοτε άλλης έκτασης.

- Η Αγγειοχειρουργική πως εμπλέκεται στην διάγνωση και την αντιμετώπιση του Α.Ε.Ε.;

- Μία από τις κύριες αιτίες ισχαιμικού Α.Ε.Ε. είναι η καρωτιδική νόσος, δηλαδή η αρτηρισκλήρυνση των καρωτίδων αρτηριών, των κυρίων δηλαδή αρτηριών που αιματώνουν τον εγκέφαλο. Η αγγειοχειρουργική λοιπόν ασχολείται με την μελέτη και την θεραπεία της εκδήλωσης της αρτηριοσκλήρυνσης και σε αυτές τις αρτηρίες.

- Πως η καρωτιδική νόσος εμπλέκεται στην εκδήλωση του Α.Ε.Ε.;

- Πρώτα από όλα καλό θα είναι να κατανοήσουν οι αναγνώστες το τι είναι η αρτηριοσκλήρυνση ή όπως αλλιώς αποκαλείται η αθηρωμάτωση των αρτηριών. Οι αρτηρίες είναι τα αγγεία που τροφοδοτούν τους ιστούς με το αίμα που φεύγει από την καρδιά. Συνήθως στους ασθενείς τις παρομοιάζω απλοϊκά με τους σωλήνες του συστήματος ύδρευσης των πόλεων. Όπως οι σωλήνες μπορεί να πιάσουν «πουρί» και να κλείσει σιγά σιγά ο αυλός τους, έτσι και ο αυλός των αρτηριών μπορεί να κλείσει απο την δημιουργία της λεγόμενης αθηρωματικής πλάκας. Οι κύριες αιτίες που δημιουργούν αυτή την πλάκα είναι ο σακχ. διαβήτης, η υπέρταση, η υπερλιπιδαιμία (αυξημένη χοληστερίνη ή / και τριγλυκερίδια), το κάπνισμα και η προχωρημένη ηλικία. Η πλάκα αυτή μπορεί σταδιακά να μειώσει τον αυλό της αρτηρίας (μέχρι και να τον κλείσει), μπορεί όπως και να σπάσει και προκαλέσει απότομη απόφραξη της αρτηρίας δημιουργώντας οξέα επεισόδια. Έτσι στο επίπεδο των καρωτίδων μπορεί να δημιουργήσει ένα οξύ ισχαιμικό Α.Ε.Ε.

Αθηρωματική πλάκα καρωτίδας αφαιρεθείσα μετά ενδαρτηρεκτομή

- Με ποιό ακριβώς τρόπο η αθηρωμάτωση των καρωτίδων δημιουργεί ένα Α.Ε.Ε;

- Θα χρησιμοποίησω πάλι μια απλοϊκή παρομοίωση: φανταστείτε την αθηρωματική πλάκα στην καρωτίδα σαν ένα πιστόλι που σημαδεύει προς τον εγκέφαλο. Το πιστόλι αυτό μπορεί να πυροβολήσει. Η σφαίρα που θα φύγει μπορεί να είναι μικρή ή μεγάλη. Μπορεί να είναι μαλακή (κομμάτι θρόμβου που δημιουργήθηκε πάνω στην πλάκα), μπορεί να είναι σκληρή (κομμάτι της ίδιας της πλάκας). Επίσης δεν ξέρουμε ποιόν ακριβώς στόχο θα χτυπησει στον εγκέφαλο ή στο μάτι. Ο κύριος λοιπόν μηχανισμός δημιουργίας συμπτωματολογίας είναι αυτό που ονομάζουμε ισχαιμία λόγω εμβολισμού, ένα κομμάτι φεύγει από την πλάκα της καρωτίδας και πάει και αποφράσει ένα αρτηριακό κλάδο στον εγκέφαλο ή στο μάτι. Πολύ πιο σπάνια όταν υπαρχουν εκτεταμένες βλαβες σε πολλές αρτηρίες που τροφοδοτούν τον εγκέφαλο μπορεί να έχουμε συμπτωματολογία από χαμηλή συνολικά ροή αίματος.

- Όλες οι αθηρωματικές πλάκες στις καρωτίδες είναι επικίνδυνες;

- Η καρωτιδική νόσος είναι μια από τις πιο καλά μελετημένες αγγειοχειρουργικές παθήσεις. Γνωρίζουμε ότι δύο είναι οι κύριοι παράγοντες κινδύνου: ο βαθμός στένωσης του αγγείου και η ποιότητα της αθηρωματικής πλάκας. Όσο μεγαλύτερη είναι η στένωση ( ιδίως άνω του 70% της διαμέτρου του αγγείου ) και όσο πιο «μαλακή» είναι η υφή της πλάκας τόσο πιο μεγάλος κίνδυνος είναι να μας δωθούν συμπτώματα.

Ενδαρτηρεκτομή καρωτίδος

- Μπορεί η καρωτιδική νόσος να «χτυπήσει το καμπανάκι» και να κάνει τον ασθενή να υποπτευθεί ότι κάτι δεν πάει καλά;

- Ναι, είναι δυνατόν να εμφανιστούν τα λεγομένα παροδικά ισχαιμικά επεισόδια. Δηλαδή να εμφανιστεί μια νευρολογική συμπτωματολογία ή μια αιφνίδια απώλεια της όρασης ένος οφθαλμού που θα διαρκέσει από λίγα δευτερόλεπτα έως 24 ώρες και μετά ο ασθενής να επανέλθει στην προ του επεισοδίου κατάσταση. Αυτό οφείλεται σε μικρά μαλακά έμβολα που κλείνουν προσωρινά ένα αρτηριακό κλάδο. Η εμφάνιση αυτών όμως των επεισοδίων μπορεί να υποδηλώνει ότι έχουμε μια ασταθή και επικίνδυνη καρωτιδική πλάκα που μπορεί σε δεύτερο χρόνο να μας δώσει ένα ισχαιμικό Α.Ε.Ε..

- Ποιοί είναι αυτοί που πρέπει να διερευνηθούν για την ύπαρξη καρωτιδικής νόσου;

- Άνθρωποι που όπως προείπαμε έχουν πολλαπλούς παράγοντες κινδύνου εμφάνισης αρτηριοσκλήρυνσης (υπέρταση, κάπνισμα, υπερλιπιδαιμία, σακχ. διαβήτη, προχωρημένη ηλικία) , καθώς και οι ασθενείς με κάποια γνωστή εκδήλωση της αθηρωμάτωσης σε άλλο αρτηριακό επίπεδο (στεφανιαία νόσος, αποφρακτική αρτηριοπάθεια των κάτω άκρων) έχουν αυξημένη πιθανότητα εκδήλωσης καρωτιδικής νόσου και καλό είναι να εκτιμώνται από τον Αγγειοχειρουργό.

- Με ποιό τρόπο γίνεται η διάγνωση της καρωτιδικής νόσου;

- Η εξέταση εκλογής είναι το έγχρωμο υπερηχογράφημα ( TRIPLEX ) των καρωτίδων και των σπονδυλικών αρτηριών. Είναι μια γρήγορη, ανώδυνη, αθώα και σε έμπειρα χέρια εξαιρετικά ακριβής μέθοδος. Δευτερευόντως μπορεί να χρησιμοποιηθούν η κλασική επμβατική αγγειογραφία και η μαγνητική αγγειογραφία.

Στένωση καρωτίδος αντιμετωπισθείσα με αγγειοπλαστική και τοποθέτηση stent

- Αν σε ένα ασθενή διαγνωστεί η καρωτιδική νόσος, ποια είναι η αντιμετώπιση της;

- Πρώτα από όλα εκτιμάται η ίδια η βλάβη. Είναι συμπτωματική ή ασυμπτωματική; Ποιός είναι ο βαθμός της στένωσης του αυλού; Ποιά είναι η υφή της πλάκας; Αφού αξιολογήσουμε όλα αυτά αποφασίζουμε αν η αντιμετώπιση θα είναι συντηρητική (φαρμακευτική αγωγή και τακτική παρακολούθηση της πορείας της βλάβης) ή χειρουργική. Μια μαλακή πλάκα που προκαλεί στένωση της διαμέτρου του αυλού του αγγείου πάνω από 70% και ιδίως αν έχει προκαλέσει κάποιο παροδικό επεισόδιο χρήζει επεμβατικής αντιμετωπισης. Η μέθοδος εκλογής είναι η χειρουργική επέμβαση και εναλλακτικά είναι δυνατή η ενδαγγειακή αντιμετώπιση. Πρέπει να τονίσουμε ότι η επεμβατική αντιμετώπιση δεν έχει ως σκοπό να θεραπεύσει ένα ήδη επισυμβάν Α.Ε.Ε., αλλά να προλάβει την δημιουργία ενός νέου Α.Ε.Ε., είναι δηλαδή προληπτική ενός επεισοδίου. Με την χειρουργική αντιμετώπιση, για να το πούμε με απλά λόγια, ανοίγουμε την αρτηρία και αφαίρουμε την αθηρωματική πλάκα, ενώ με την ενδαγγειακή αντιμετώπιση κάνουμε «μπαλονάκι» στην αρτηρία και τοποθετούμε έναν ενδονάρθηκα (stent), με την ίδια φιλοσοφία που γίνεται το «μπαλονάκι» και στις στεφανιαίες αρτηρίες της καρδιάς.

Πηγή: www.e-hospital.gr