Γράφει: Δρ Κολιόπουλος Γ., Δρ Μπαδιεριτάκης Ε., Εργαστήριο Βιολογικού Ελέγχου Γεωργικών Φαρμάκων, Τμήμα Ελέγχου Γεωργικών Φαρμάκων και Φυτοφαρμακευτικής, Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο

Μύθος. Τα κουνούπια θεωρούνται αθώοι ζωικοί οργανισμοί

Αλήθεια. Περισσότεροι θάνατοι συνδέονται με τα κουνούπια σε σχέση με οποιοδήποτε άλλο ανώτερο ζωικό οργανισμό. Για παράδειγμα, τα κουνούπια είναι υπεύθυνα για τη μετάδοση της ελονοσίας, του δάγκειου και του κίτρινου πυρετού και της εγκεφαλίτιδας. Επίσης, τα κουνούπια μεταδίδουν και πολλά παθογόνα ζώων, όπως για παράδειγμα τις φιλαριάσεις που είναι θανατηφόρες ασθένειες για τα σκυλιά.

Μύθος. Όλα τα κουνούπια τσιμπούν τους ανθρώπους

Αλήθεια. Μόνο τα θηλυκά προσλαμβάνουν αίμα προκειμένου να χρησιμοποιήσουν την πρωτεΐνη του για την κατασκευή των ωών τους και κατ' επέκταση την αναπαραγωγή τους. Σε περιόδους που δεν παράγουν ωά, τα θηλυκά κουνούπια τρέφονται και αυτά με νέκταρ. Επίσης, πολλά είδη κουνουπιών τρέφονται αποκλειστικά με αίμα πτηνών, ερπετών, αμφίβιων ή άλλων ζώων και δεν τσιμπούν τον άνθρωπο.

Μύθος. Τα κουνούπια χρειάζονται πολύ νερό για να αναπαραχθούν

Αλήθεια. Οι προνύμφες και οι νύμφες των κουνουπιών είναι αποκλειστικά υδρόβια στάδια και αναπτύσσονται πάντοτε σε νερό. Η ποσότητα του νερού στις εστίες ανάπτυξης μπορεί να ποικίλλει, από μεγάλες εστίες (έλη, λίμνες κ.α.) έως μικρές συγκεντρώσεις νερού, όπως ελαστικά αυτοκινήτων και υδρορροές.

Μύθος. Τα κουνούπια μπορούν να εντοπίσουν ένα πιθανό θύμα μόνο από απόσταση πολύ λίγων μέτρων

Αλήθεια. Είναι γνωστό πως οι ζωικοί οργανισμοί, μεταξύ των οποίων και ο άνθρωπος, παράγουν CO2, γαλακτικό οξύ και οκτενόλη μέσω της αναπνοής και του δέρματος. Τα κουνούπια έχουν την ικανότητα να ανιχνεύουν έστω και μικρές ποσότητες των παραπάνω ουσιών που παράγονται από τα ζώα και να προσεγγίζουν τον ξενιστή για τη λήψη αίματος ακόμα και από απόσταση 20 μέτρων.

Μύθος. Οι συσκευές παραγωγής υπερήχων δρουν απωθητικά κατά των κουνουπιών

Αλήθεια. Παρά το γεγονός ότι στο εμπόριο συναντά κανείς μεγάλο αριθμό τέτοιων συσκευών, δεν υπάρχει επαρκής επιστημονική τεκμηρίωση για την απωθητική δράση τους κατά των κουνουπιών και άλλων οργανισμών, σύμφωνα πάντα με μελέτες που έχουν διεξαχθεί από διάφορους επιστημονικούς φορείς παγκοσμίως.

Μύθος. Οι νυκτερίδες και τα χελιδόνια είναι αποτελεσματικοί θηρευτές κουνουπιών

Αλήθεια. Η αλήθεια είναι ότι οι συγκεκριμένοι οργανισμοί τρέφονται αδιακρίτως με κάθε είδους έντομα που πετούν γύρω τους, αλλά σπανίως καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες κουνουπιών.

Μύθος. Όλα τα κουνούπια είναι υπεύθυνα για τη μετάδοση της ελονοσίας

Αλήθεια. Για τη μετάδοση της ελονοσίας υπεύθυνα είναι μόνο τα κουνούπια του γένους Anopheles (κοινώς ανωφελή κουνούπια).

Μύθος. Το κουνούπι «τίγρης» είναι ένα μεγάλο κουνούπι που φέρει λευκές και κίτρινες ραβδώσεις στο σώμα του.

Αλήθεια. Το κουνούπι «τίγρης» είναι ένα μετρίου μεγέθους προς μικρό κουνούπι και χαρακτηρίζεται από λευκές ραβδώσεις στο μαύρο σώμα του, στην περιοχή των ποδιών, ενώ φέρει λευκές περιοχές από λέπια στο θώρακα και την κοιλία. Βεβαίως, όλα τα κουνούπια με αυτές τις αποχρώσεις δεν είναι αναγκαστικά κουνούπι «τίγρης», αφού υπάρχουν και άλλα είδη κουνουπιών με παρόμοια μορφολογικά χαρακτηριστικά. Η ακριβής ταυτοποίηση του κουνουπιού πρέπει να πραγματοποιείται από ειδικευμένο προσωπικό.

Μύθος. Τα κουνούπια μπορούν να ταξιδέψουν σε μικρές αποστάσεις από τις εστίες αναπαραγωγής τους.

Αλήθεια. Υπάρχουν είδη κουνουπιών, όπως το Aedes vexans, που μπορούν να διανύσουν μεγάλες αποστάσεις, έως και 48 km από τις εστίες αναπαραγωγής τους, ενώ το Culex pipiens συνήθως δεν απομακρύνεται περισσότερο από 500 m από το σημείο ανάπτυξης των προνυμφών.

Μύθος. Τα κουνούπια ζουν συνήθως πολύ λίγες ημέρες

Αλήθεια. Η διάρκεια ζωής των κουνουπιών ποικίλλει από μερικές ημέρες μέχρι λίγους μήνες, πράγμα το οποίο εξαρτάται από το είδος του κουνουπιού. Ορισμένα κουνούπια ζουν μόνο το καλοκαίρι και πεθαίνουν πριν το χειμώνα, ενώ τα ωά τους επιβιώνουν κατά τη διάρκεια του χειμώνα και εκκολάπτονται την άνοιξη. Άλλα είδη διαχειμάζουν στο στάδιο του τελείου, με αποτέλεσμα η διάρκεια ζωής τους, ως πλήρως ανεπτυγμένα τέλεια, να διαρκεί για μήνες και να συνεχίζεται το επόμενο έτος.