Το σύνδρομο της μυϊκής κόπωσης αποτελεί παθολογικό πρόβλημα που χαρακτηρίζεται από σημαντική κόπωση και αδυναμία μυών, που δεν αποκαθίσταται με μέτρα ανάπαυσης και παρακωλύει την απρόσκοπτη εκτέλεση καθηκόντων που προϋποθέτουν μυϊκή προσπάθεια. Ο κάματος σε ορισμένες περιπτώσεις είναι έντονος και ο πάσχων αναγκάζεται να παραμένει επί ώρες κλινήρης. Μυϊκοί πόνοι, κράμπες ή τραβήγματα μυών μπορεί να συνοδεύουν τον κάματο.

Η εξασφάλιση φυσιολογικής ενεργειακής εφεδρείας στο μυϊκό ιστό και η φυσιολογική συστολή του μυός κατά την εκτέλεση μυϊκού έργου αποτελούν σύνθετες ανθρώπινες λειτουργίες που προϋποθέτουν την ομαλή συνεργασία μιας ποικιλίας οργανικών συστημάτων. Ορμόνες της κυκλοφορίας, νευρωνικές συνδέσεις των μυών με τον εγκέφαλο, αιμοφόρα αγγεία που τροφοδοτούν με υψηλή ποιότητας αίμα το μυϊκό ιστό συνεργάζονται αρμονικά για να ρυθμιστεί η ομαλή λειτουργία των εργοστασίων παραγωγής ενέργειας των μυϊκών κυττάρων, των μιτοχονδρίων. Η ομαλή πρόοδος της συστολής της μυϊκής ίνας προϋποθέτει στη συνέχεια την ανατομική ακεραιότητά της αλλά και την ομαλή λειτουργία πολύπλοκων συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας, συστημάτων παραγωγής ιόντων και συστημάτων απαγωγής μεταβολικών προϊόντων που εκλύονται κατά τη μυϊκή σύσπαση και εάν αθροιστούν δρουν τοξικά όπως είναι το γαλακτικό οξύ. Οποιοδήποτε υποκείμενο νόσημα ή παράγοντας διαταράσσει ένα ή περισσότερα από τα επίπεδα που προαναφέρονται προκαλεί μυϊκή κόπωση (αναφέρονται ενδεικτικά):

• Νόσος του Addison
• Λοιμώξεις
• Αναιμία
• Ψυχιατρικά σύνδρομα
• Εγκεφαλικά επεισόδια
• Φάρμακα
• Σύνδρομο χρόνιας κόπωσης (CFS)
• Αφυδάτωση
• Ινομυαλγία
• Λοιμώξεις (π.χ. aids)
• Υποθυρεοειδισμός
• Κακή διατροφή
• Μυϊκή δυστροφία
• Μυασθένεια
• Μυοσίτιδα (μυϊκή φλεγμονή)
• Μυϊκή ατροφία
• Προχωρημένη βιολογική ηλικία
• Εγκυμοσύνη
• Στέρηση ύπνου

Οι ιοί και τα μικρόβια χρησιμοποιούν τις ενεργειακές πηγές του σώματος για δική τους χρήση και αποτελούν το πιο κοινό αίτιο μυϊκής κόπωσης σε αθλούμε νους και μη αθλούμε νους πολίτες. Το φαινόμενο ευθύνεται τόσο για τα παροδικά σύνδρομα κόπωσης που εμφανίζονται ακόμα και μετά από απλές ιώσεις, όσο και για τα πιο μόνιμα σύνδρομα κόπωσης που χαρακτηρίζουν τη μόνιμη συνύπαρξη των λοιμογόνων αιτίων με τον άνθρωπο (π.χ. χρόνια φορεία aids, χρόνια ηπατίτιδα). Στην πυροδότηση των συνδρόμων κόπωσης από λοιμώξεις δεν έχουν ενοχοποιηθεί μόνο οι ιοί και τα μικρόβια αυτά καθαυτά αλλά και ορισμένες ανώμαλες αντιδράσεις του ανοσοποιητικού συστήματος που εμφανίζονται ως απάντηση στην επίθεση των λοιμογόνων παραγόντων όπως διαταραγμένη ενεργοποίηση Τ λεμφοκυττάρων, διατάραξη κυτοκινών.

Σύνδρομο υπερπροπόνησης

Το σύνδρομο υπερπροπόνησης OTS (Overtraining Syndrome) είναι το παθολογικό σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από έντονη μυϊκή κόπωση και έχει ως αιτία την κατάχρηση της άσκησης. Το σύνδρομο προκαλεί και άλλες διαταραχές οργανικών συστημάτων (νευρολογικές, ενδοκρινολογικές, ανοσολογικές) σε συνδυασμό με ψυχολογικές επιπτώσεις. Προσβάλλει κυρίως αθλητές και ανθρώπους που επιλέγουν επίπονα πολύωρα ανταγωνιστικά προγράμματα προπόνησης με ανεπαρκή διαλείμματα και ασκήσεις χαλάρωσης-αποθεραπείας. Συμπτώματα όπως έντονη κόπωση, απότομη πτώση απόδοσης, πτώση libido, μειωμένη ενέργεια, ψυχολογικές διαταραχές, αυξημένος καρδιακός ρυθμός ανάπαυσης και ευπάθεια σε λοιμώξεις εμφανίζονται. Η εξάντληση του γλυκογόνου των μυών,  η διαταραχή στην διάθεση της σεροτονίνης, η επαγόμενη από την επίπονη άσκηση πτώση των επιπέδων της γλουταμίνης, το οξειδωτικό stress, οι διαταραχές σε βασικούς κύκλους έκκρισης ορμονών (υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων και υποθαλάμου-υπόφυσης-γεννητικού συστήματος), η διαταραχή στο αυτόνομο νευρικό σύστημα και η αυξημένη έκκριση κυτοκινών που προκύπτουν από την αδυναμία του σώματος να ανταποκριθεί στις υψηλές απαιτήσεις της άσκησης και να προλάβει να επουλώσει τις μικροσκοπικές φθορές από την καταπόνηση των μυών έχουν ενοχοποιηθεί για το σύνδρομο.

Μέτρα πρόληψης αντιμετώπισης

• Να έχετε υψηλής ποιότητας ύπνο με τακτικά ωράρια ύπνου αφύπνισης, επαρκή συσκότιση και απόσυρση θορύβου στο υπνοδωμάτιο, καλή ποιότητα στρώματος.
• Να εντάσσεστε προοδευτικά σε προγράμματα άσκησης μετά από περιόδους αγυμνασίας και να μην αμελείτε τη σωστή προθέρμανση αποθεραπεία κάθε φορά που ασκείστε.
• Να ακολουθείτε μεσογειακά πρότυπα διατροφής και να απέχετε από κάπνισμα αλκοόλ.
• Κατά την διάρκεια της σωστής ιατρικής παθολογικής εξέτασης χορηγείται αποτελεσματική θεραπεία ανάλογα με το αίτιο.