Χρόνια κόπωση: Σημαντικά δεδομένα που έφερε στο φως το 2021 στην αυγή του 2022 και το ευρύ κοινό πρέπει να γνωρίζει.

1. Υπάρχει σημαντικός αριθμός ασθενών που μετά την επιτυχή ανάρρωση από κορονοϊό, εμφανίζει σύνδρομο χρόνιας κόπωσης. Πάνω από τους μισούς ασθενείς που αναρρώνουν από τον COVID-19 πάσχουν από κόπωση, ακόμη και εβδομάδες μετά την αποδρομή της λοίμωξης. Σύμφωνα με μελέτες η μαζική απελευθέρωση προφλεγμονωδών κυτοκινών, που είναι γνωστή ως καταιγίδα κυτοκινών εμπλέκεται στην παθογένεια του συνδρόμου.
2. Οι παθήσεις του εγκεφάλου αποτελούν ένα από τα αίτια της χρόνιας κόπωσης. Σύμφωνα με μελέτη που περιέλαβε 30000 συμμετέχοντες στη Μ. Βρετανία και δημοσιεύτηκε στο Jama Neurology στις 2/08/2021 (Emma R. Russell και συν.) οι επαγγελματίες ποδοσφαίρου ευρίσκονται σε ομάδα υψηλού κινδύνου για προσβολή από τις ασθένειες αυτές, φαινόμενο που έχει παρατηρηθεί και σε επαγγελματίες πυγμάχους. Πιθανώς οι συχνές πλήξεις της κεφαλής από μπάλες που εξακοντίζονται με ταχύτητα ή τραυματισμούς έχει παθογενετικό ρόλο. Σύμφωνα με άλλη έρευνα (Αmerican Heart Association, 13/11/2021, Fenglei Wang και συν.) η κατανάλωση πολυακόρεστων λιπαρών οξέων (π.χ. ξηροί καρποί, ελαιόλαδο) συνδέεται με μείωση της πιθανότητας προσβολής από εγκεφαλικά επεισόδια.
3. Σύμφωνα με έρευνα που αφορούσε ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας και κόπωση (Multiple Sclerosis Journal, 31/06/2021, Terry L Wahls και συν.), οι ασθενείς που ακολουθούσαν τα διαιτολόγια swank ή wahls παρουσίασαν βελτίωση των δεικτών κόπωσης. Η δίαιτα Swank περιορίζει τα κορεσμένα λιπαρά στο μέγιστο των 15 g την ημέρα, ενώ παρέχει 20 g έως 50 g (4 έως 10 κουταλάκια του γλυκού) ακόρεστου λίπους την ημέρα, με τέσσερις μερίδες δημητριακών ολικής αλέσεως, φρούτα και λαχανικά. Η δίαιτα Wahls συνιστά έξι έως εννέα μερίδες φρούτων και λαχανικών την ημέρα, επιπλέον 170-340 γραμμάρια κρέατος την ημέρα, ανάλογα με το φύλο. Τα δημητριακά, τα όσπρια, τα αυγά και τα γαλακτοκομικά, με εξαίρεση το διαυγασμένο βούτυρο ή βούτυρο ghee, δεν επιτρέπονται σε αυτή τη δίαιτα. Και οι δύο δίαιτες αποφεύγουν τα επεξεργασμένα τρόφιμα.
4. Το κακόηθες κύτταρο αναπτύσσει βλάβες που το εφοδιάζουν με εξαιρετικές ικανότητες, την ικανότητα να πολλαπλασιάζεται χωρίς έλεγχο, την ικανότητα να σπάει τις κυτταρικές μεμβράνες και να μεταναστεύει μέσω της μεσοκυττάριας ουσίας και εντός του αγγειακού δέντρου, την ικανότητα να υποστηρίζει την αποικιοποίηση σε απομακρυσμένες θέσεις σε βάρος των φυσιολογικών κυττάρων. Για τις δραστηριότητές του αυτές το καρκινικό κύτταρο χρησιμοποιεί μεγάλο τμήμα των θρεπτικών συστατικών του οργανισμού με αποτέλεσμα η κόπωση να είναι συχνή στους καρκινοπαθείς. Το φαινόμενο εντείνεται από σύνθετους ψυχολογικούς παράγοντες. Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στις 25/05/2021 στο επιστημονικό περιοδικό Medicine and Science in Sports and Exercise (Kenkhuis, Marlou Floor και συν.) οι πάσχοντες από καρκίνο εντέρου, μία από τις πιο συχνές αιτίες καρκίνου, παρουσιάζουν καλύτερη ποιότητα ζωής και λιγότερη κόπωση εάν μειώσουν την καθιστική ζωή. Δεν πρόκειται για ένταξη σε μαραθώνια προγράμματα άσκησης αλλά για μικρές, ρεαλιστικές αλλαγές τις οποίες οι άνθρωποι μπορούν να κάνουν ώστε να κινούνται περισσότερο και να κάθονται λιγότερο.
5. Το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης (CFS) ή μυαλγικής εγκεφαλομυελίτιδας [ME]), είναι μια διαταραχή που χαρακτηρίζεται από ανεξήγητη βαθιά κόπωση που επιδεινώνεται από την άσκηση. Η κόπωση συνοδεύεται από γνωστική δυσλειτουργία και έκπτωση της καθημερινής λειτουργίας που επιμένει για περισσότερο από 6 μήνες. Το CFS είναι μια βιολογική ασθένεια, όχι μια ψυχολογική διαταραχή. Έχουν εμπλακεί πολυάριθμοι μηχανισμοί και μόρια που οδηγούν σε ανωμαλίες στη δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, την ορμονική ρύθμιση, το μεταβολισμό και την απόκριση στο οξειδωτικό στρες, συμπεριλαμβανομένης της μειωμένης λειτουργίας των φυσικών φονικών κυττάρων ή/και της λειτουργίας Τ-κυττάρων, αυξημένες κυτοκίνες και αυτοαντισώματα (ρευματικός παράγοντας, αντιθυρεοειδικά αντισώματα , αντιγλιαδίνη, αντισώματα κατά των λείων μυών και ψυχρές συγκολλητίνες). Το σύνδρομο μπορεί να πυροδοτηθεί από το νέο κορονοϊό covid. Για την διάγνωσή του ωστόσο απαιτείται η παρουσία των ακόλουθων 3 συμπτωμάτων για περισσότερο από 6 μήνες και η ένταση των συμπτωμάτων θα πρέπει να είναι μέτρια ή σοβαρή για τουλάχιστον το 50% του χρόνου:

• Κόπωση: Μια αξιοσημείωτη μείωση ή εξασθένηση της ικανότητας ενός ασθενούς να συμμετέχει σε δραστηριότητες που απολάμβανε πριν από την έναρξη της ασθένειας.
• Αδιαθεσία μετά την άσκηση (PEM): Οι ασθενείς εμφανίζουν επιδείνωση των συμπτωμάτων και της λειτουργίας μετά από έκθεση σε φυσικούς ή γνωστικούς στρεσογόνους παράγοντες που προηγουμένως ήταν καλά ανεκτοί.
• Μη αναζωογονητικός ύπνος: Οι ασθενείς αισθάνονται ότι είναι κουρασμένοι μετά τον ύπνο.

Η εκπλήρωση του κριτηρίου για τη διάγνωση απαιτεί και τα 3 από τα παραπάνω συμπτώματα, μαζί με ένα από   τα παρακάτω συμπτώματα:

• Γνωστική εξασθένηση – Πνευματικά προβλήματα που επιδεινώνονται από την προσπάθεια, το άγχος ή την πίεση χρόνου.
• Ορθοστατική δυσανεξία - Επιδείνωση των συμπτωμάτων κατά τη λήψη και τη διατήρηση όρθιας στάσης.