Οι οικογενειακές σχέσεις και ιδιαίτερα οι σχέσεις πρώτου βαθμού δεν είναι καθόλου τυχαίες. Οι ψυχές που παίζουν το ρόλο του γονιού ή του παιδιού ή του συντρόφου μας είναι αδελφές ψυχές σε εξέλιξη και, από ό,τι έχετε διαπιστώσει, δεν είναι φωτισμένες, όπως και εμείς. Έχουμε συμφωνήσει να παίξουμε αυτούς τους ρόλους. Η πρόκλησή μας είναι να μπορέσουμε να αγαπήσουμε χωρίς όρους αυτά τα άτομα, αυτές τις ψυχές, ακόμη και αν αυτό σημαίνει ότι κατά καιρούς χρειάζεται να καθορίσουμε όρια σε σχέση με ποιες συμπεριφορές μπορούμε να δεχτούμε από αυτούς και τι μπορούμε να κάνουμε ή να προσφέρουμε. Αλλά πάντα το μάθημά μας είναι η αγάπη και η συγχώρεση.

Η αποδοχή των γονιών

Είναι πολύ σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι οι γονείς δεν είναι οι γονείς μας, αλλά αδελφές ψυχές που επίσης βρίσκονται σε εξέλιξη. Είχαν παιδικά χρόνια που τους έχουν προγραμματίσει με συγκεκριμένους τρόπους. Δεν είναι ελεύθεροι από τα παιδικά τους βιώματα. Αυτά τα βιώματα τούς έχουν σημαδέψει, τους έχουν περιορίσει την αντίληψη και τους έχουν δημιουργήσει ανάγκες, φόβους και προσκολλήσεις που καθορίζουν τη συμπεριφορά τους. 

Εκτός, όμως, από τα παιδικά τους βιώματα και το γεγονός ότι είναι σε εξέλιξη (που σημαίνει ότι δεν μπορούν να είναι τέλειοι), έχουν γεννηθεί γιατί έχουν να μάθουν κάποια μαθήματα. Σε μεγάλο βαθμό η συμπεριφορά τους προς το κάθε παιδί καθορίζεται από τα συγκεκριμένα «συμβόλαια ψυχής» που έχουν κάνει. Γιατί κάθε παιδί με κάθε γονιό έχει ένα άλλο συμβόλαιο ψυχής και βιώνει άλλα ερεθίσματα από το γονιό που εξυπηρετούν τη δική του μοναδική εξελικτική πορεία και δεν είναι καθόλου τυχαία. Οι γονείς μας δεν δημιούργησαν την πραγματικότητά μας και εμείς σαν γονείς δεν δημιουργούμε την πραγματικότητα των παιδιών μας. 

Δίνουμε όλοι ερεθίσματα. Ο γονιός δίνει στο παιδί ερεθίσματα και το παιδί δίνει στο γονιό ερεθίσματα. Τι κάνει κάθε ψυχή με αυτά τα ερεθίσματα, πώς τα ερμηνεύει, ποιο είδος χαρακτήρα ή προσωπικότητας ή ποιο σύστημα πεποιθήσεων αναπτύσσει και ποια συναισθήματα και αντιδράσεις δημιουργούνται, είναι ευθύνη του δέκτη, δηλαδή αυτού που έχει δεχτεί το ερέθισμα. 

Αυτός που δίνει το ερέθισμα είναι υπεύθυνος για το ερέθισμα και μέσα από το νόμο της αιτίας και του αποτελέσματος (το λεγόμενο κάρμα) κάποια στιγμή θα βιώσει ένα ανάλογο ερέθισμα. Δεν δημιουργεί όμως την πραγματικότητα του δέκτη. Η πραγματικότητα του δέκτη και το τι κάνει κάθε ψυχή με αυτό το ερέθισμα, που κατά τη δική μου αντίληψη (και μη νιώσετε καμία πίεση να συμφωνήσετε μαζί μου) είναι προσυμφωνημένα. 

Έχουμε συμφωνήσει σαν ψυχή που παίζω το παιδί με την ψυχή που παίζει το γονιό μου να λειτουργεί με συγκεκριμένο τρόπο. Αυτό τον τρόπο θα τον ονομάσουμε καταλύτη και αυτός ο καταλύτης είναι που θα μου δώσει την ευκαιρία να έχω συγκεκριμένα βιώματα που θα παίξουν ρόλο στην εξέλιξή μου. Το αν θα αξιοποιήσω αυτά τα ερεθίσματα είναι στην ελεύθερή μου βούληση. Καμία ψυχή δεν υποχρεώνεται να αξιοποιήσει θετικά τα ερεθίσματα που δέχεται.

Είμαστε ελεύθεροι να τα αξιοποιούμε αρνητικά ή θετικά. Ο καθένας σ’ αυτές τις στενές οικογενειακές σχέσεις έχει συγκεκριμένες προσκολλήσεις και ανάγκες από τη συγκεκριμένη ψυχή που παίζει το ρόλο του άλλου. Ανάγκες και προσκολλήσεις που δεν απαιτούμε να ικανοποιηθούν από πουθενά αλλού, και αυτό δημιουργεί όλο το πρόβλημα. Είναι πολύ σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι κανένας δεν μας χρωστάει τίποτα. Δεν ζούμε σε ένα σύμπαν που ο γονιός μού χρωστάει ή το παιδί μού χρωστάει ή ο σύντροφος μού χρωστάει. Αυτές είναι απαιτήσεις που δημιουργούμε λόγω κοινωνικών προγραμματισμών. 

Η εξάρτησή μας από αυτή τη συγκεκριμένη ψυχή είναι για να μπορέσουμε να νιώσουμε την αξία μας, την ασφάλειά μας, το νόημα της ζωής μας, την ευτυχία μας. Όλο το πρόβλημα των οικογενειακών σχέσεων είναι ότι είμαστε εξαρτημένοι από την άλλη ψυχή να μας δώσει κάποια συγκεκριμένα πράγματα. Και, αν δεν μας τα δώσει, νιώθουμε απόρριψη, προδοσία, πόνο, αδικία, θυμό, μίσος. Πρέπει να πάρουμε αυτό που θέλουμε από τον συγκεκριμένο άνθρωπο. Μπορεί να υπάρχουν άλλα 20 άτομα στη ζωή μας που είναι πρόθυμα να μας δώσουν την αποδοχή, την αγάπη, την στήριξη, αλλά εμείς το θέλουμε από αυτόν το συγκεκριμένο άνθρωπο, επειδή είναι ο γονιός μας, είναι ο σύντροφός μας, είναι το παιδί μας. 

Δεν μας ικανοποιεί να το πάρουμε από αλλού, γιατί έχουμε πιστέψει ότι αξίζουμε και είμαστε ασφαλείς αν αυτό το έχουμε απ’ αυτό την ψυχή που παίζει το ρόλο του γονιού και ότι είναι υποχρεωμένος να μας το δώσει. Αν μας κάνουν ύπνωση και μας πουν ότι αυτός δεν είναι γονιός σου, σύντροφός σου, παιδί σου και μας υποδείξουν μια άλλη ψυχή σαν γονιό, σύντροφο ή παιδί, θα έχουμε τις ίδιες απαιτήσεις από την άλλη ψυχή, επειδή πιστεύουμε ότι, εφόσον είναι ο γονιός μου, πρέπει να μου τα δώσει. Είναι μία ιδέα στο νου μας που. Όταν δεν ικανοποιείται, στενοχωριόμαστε και νιώθουμε απόρριψη, πόνο και αδικία.

Ποιες είναι οι ανάγκες μας από το γονιό;

Αποδοχή, έγκριση. Έχω δει άτομα 65 και 70 χρόνων που, αν ακόμα ζει ο γονιός τους, στεναχωριούνται που δεν έχουν την αποδοχή του. Πότε θα μεγαλώσουμε για να νιώσουμε την αξία μας; Είναι λογικό ακόμη να περιμένω από τη μητέρα μου να μου πει ότι συμφωνεί μαζί μου; Δεν μας ενδιαφέρει που έχουμε έναν κύκλο, όπου όλοι οι άνθρωποι μας θαυμάζουν και μας αποδέχονται. Στεναχωριόμαστε και νιώθουμε πίκρα και θυμό, γιατί ποτέ η μητέρα μας ή ο πατέρας μας δεν μας είπε ότι συμφωνεί μαζί μας ή ότι το κάναμε καλά ή ότι έχουμε δίκιο.

Έχουμε ανάγκη από αγάπη, τρυφερότητα, υλική βοήθεια και θεωρούμε ότι οι γονείς πρέπει για να μας στηρίζουν. Αυτό το πιστεύουμε πολλοί και ιδιαίτερα στην Ελλάδα και μάλιστα πιστεύουμε ότι μας χρωστούν και περιουσία. Βέβαια και ο γονιός έχει την ίδια πεποίθηση. Η πεποίθηση είναι ότι, αν δεν μου δώσουν την περιουσία τους, δεν αξίζω, είμαι αδικημένος, δεν θα μπορώ να τα καταφέρω μέσα στη ζωή. Το έχω πει πολλές φορές ότι καμιά φορά η περιουσία κόβει τα πόδια των παιδιών, γιατί τους στερεί την ανάγκη να βρουν τη δική τους δύναμη δημιουργικότητας και πραγμάτωσης στη ζωή.

Τι άλλο θέλουμε από τους γονείς; Ελευθερία. Εδώ υπάρχουν συγκρουόμενες ανάγκες: η ανάγκη για στήριξη και η ανάγκη για ελευθερία. Πολλά παιδιά δεν καταλαβαίνουν ότι δεν μπορείς να έχεις και στήριξη και ελευθερία. Αν είμαστε εξαρτημένοι από κάποιον και δεν βγάζουμε το ψωμί μας, δεν μπορούμε να είμαστε ελεύθεροι. Πρέπει να καταλάβουμε ότι, για να είμαστε ελεύθεροι άνθρωποι, πρέπει να απελευθερωθούμε από κάθε εξάρτηση, να είμαστε αυτόνομοι, να έχουμε δική μας δύναμη δημιουργίας.

Άλλη ανάγκη που έχουμε από τους γονείς είναι να αποδέχονται ό,τι κάνουμε. Στεναχωριόμαστε όταν κάνουμε κάτι που δεν αποδέχεται ο γονιός. Δεν είναι καθόλου υποχρεωτικό να έχουμε τη συμφωνία των αδελφών ψυχών που παίζουν το ρόλο του γονιού μας. Μπορεί εμείς να έχουμε γεννηθεί με έναν άλλο δρόμο από αυτόν που το δικό τους σύστημα πεποιθήσεων μπορεί να εγκρίνει. Σ’ αυτή την περίπτωση δεν έχουμε καμία υποχρέωση να κάνουμε αυτό που πιστεύουν οι γονείς μας. Ο προορισμός μας είναι να τους αγαπάμε, να τους σεβόμαστε, να τους στηρίζουμε όταν έχουν ανάγκη. 

Αλλά όχι να ζήσουμε τη ζωή μας σύμφωνα με δικό τους σύστημα πεποιθήσεων, όταν αυτό συγκρούεται με το δικό μας. Αν το δικό μου σύστημα πεποιθήσεων συμπίπτει με το δικό τους, όλα καλά. Δεν μιλάω για αντιδραστικότητα, επειδή η αντίρρηση δεν είναι ελευθερία. Μιλάω για το να ακούω την εσωτερική μου φωνή και να νιώθω τι είναι αυτό που πραγματικά με ενδιαφέρει να κάνω στη ζωή μου.

Επίσης έχουμε την ανάγκη οι γονείς μας να είναι σεβαστοί από τους άλλους γιατί παίρνουμε αξία από αυτό. Έχουμε την ανάγκη να συμπεριφέρονται με έναν τρόπο και οι άλλοι τον αξιολογούν θετικά, γιατί όπως ο γονιός βρίσκει την αξία του μέσα από το παιδί (που είναι λάθος), το παιδί βρίσκει την αξία του μέσα από το γονιό. Έχουμε ανάγκη ο γονιός μας να είναι σεβαστός στον κοινωνικό κύκλο του ή να είναι αυτό που ονομάζουμε επιτυχημένος, ό,τι κι να σημαίνει αυτό για κάθε ψυχή.

Ακόμη έχουμε την ανάγκη οι γονείς μας να μας βάζουν πάνω από τους άλλους και πριν από τους άλλους και ειδικά από τη γνώμη των άλλων. Δηλαδή όταν οι γονείς, από το φόβο τους για τη γνώμη των άλλων, συγκρούονται με το παιδί τους που ακολουθεί την εσωτερική του φωνή, το παιδί νιώθει ότι αδικείται που οι γονείς δίνουν μεγαλύτερη σημασία στο τι νομίζουν οι άλλοι, ενώ θα έπρεπε να δίνουν σημασία σ’ αυτό που νιώθει το παιδί, σε ό,τι το ικανοποιεί και δίνει νόημα στη ζωή του. Καμιά φορά επίσης το παιδί θέλει να το βάλουν πάνω από τα άλλα αδέρφια, γιατί ζηλεύει τα άλλα αδέρφια. Θέλει να έχει περισσότερη σημασία για το γονιό από τα αδέρφια του. 

Ακόμη θέλει να μοιράσουν την περιουσία με δίκαιο τρόπο. Και η αλήθεια είναι ότι δεν έχω ακούσει ποτέ να είπε κάποιος ότι η περιουσία μοιράστηκε με δίκαιο τρόπο. Όλοι νομίζουν ότι μοιράστηκε με άδικο τρόπο. Βέβαια, αυτό δεν μπορώ να το κρίνω εγώ, αλλά το ακούω πάρα πολύ συχνά.

Κάτι άλλο που θέλουμε από τους γονείς μας είναι να μας έχουν εμπιστοσύνη. Σιγά-σιγά μετά την εφηβεία θέλουμε αυτές οι αδελφές ψυχές να μας δείξουν εμπιστοσύνη. Να εμπιστεύονται την κρίση μας, τη διάκριση μας, τη δική μας εσωτερική φωνή. Πολλές φορές ο γονιός δυσκολεύεται να δει το παιδί του, ακόμη και 50 χρόνων, σαν αδελφή ψυχή και δυσκολεύεται να δείξει εμπιστοσύνη στο ότι ξέρει να επιλέξει εργασία ή σύντροφο ή τρόπο ζωής, όταν δεν συμπίπτουν τα συστήματα πεποιθήσεών τους.

Έχουμε επίσης την ανάγκη οι γονείς μας να φροντίζουν τον εαυτό τους, γιατί αν δεν το κάνουν θα πρέπει να τους φροντίσουμε εμείς αργότερα. 

Ακόμη θέλουμε να σέβονται τις αποφάσεις μας. 

Αργότερα στη ζωή έχουμε την ανάγκη να φροντίζουν τα παιδιά μας. Αλλά να μη μας δίνουν συμβουλές πώς να μεγαλώσουμε τα παιδιά μας. Θέλουμε να αναλάβουν τα παιδιά, αλλά με τον τρόπο που θέλουμε εμείς και να σέβονται τον τρόπο που εμείς θέλουμε να μεγαλώσουμε τα παιδιά. Θέλουμε τη βοήθεια, αλλά με το δικό μας τρόπο.

Και αργότερα στη ζωή χρειαζόμαστε την ελευθερία να μην είμαστε πάντα κοντά τους και να μην είναι στεναχωρημένοι αν δεν ζούμε στην ίδια χώρα ή αν δεν τους τηλεφωνούμε κάθε μέρα ή αν δεν είμαστε κοντά τους όσο οι γονείς μας το επιθυμούν.

Έχουμε πολλά μαθήματα για την εξέλιξή μας που μας προσφέρουν οι αδελφές ψυχές που παίζουν το ρόλο των γονιών, είτε είναι βιολογικοί γονείς είτε θετοί γονείς που έτυχε να έχουμε σε κάποιο στάδιο της ζωής μας. Τίποτα από αυτά δεν ήταν τυχαίο. Ήταν όλα ευκαιρίες για εξέλιξη.

Το πρώτο μάθημα που έχουμε είναι η αυτοπαραδοχή, να ανεξαρτητοποιήσουμε το αίσθημα της αξίας μας από τα λόγια ή τη συμπεριφορά των αδελφών ψυχών που παίζουν το ρόλο των γονιών μας. Είμαστε εδώ για να μάθουμε να αγαπάμε και όχι για να χρειαζόμαστε να μας αγαπούν ή για να νιώθουμε ότι αξίζουμε. Είμαστε εδώ για να βρούμε αυτή την αξία μέσα μας και για να προσφέρουμε και όχι να χρησιμοποιούμε τους άλλους για να βρούμε την αξία μας.

Άλλο μάθημα σε σχέση με τους γονείς είναι η εσωτερική δύναμη να απελευθερωθούμε από την ιδέα ότι είμαστε παιδιά. Μπορεί οι γονείς μας να χρειάζονται 60 χρόνια για να απελευθερωθούν από την ιδέα ότι είμαστε παιδιά. Εμείς πότε θα απελευθερωθούμε, πότε θα συνειδητοποιήσουμε ότι δεν χρειαζόμαστε καμία στήριξη από τους γονείς μας και ότι δεν είναι υποχρεωμένοι να μας στηρίξουν; Στην Αμερική υπάρχει διαφορετική νοοτροπία από την Ελλάδα. Ακόμη και στο πανεπιστήμιο το παιδί αναλαμβάνει να πάρει δάνειο για να σπουδάσει. Πληρώνει μόνος του τις σπουδές του. Δεν τον συντηρεί ο γονιός. Αν θέλουμε να πάρουμε ένα άλλο δίπλωμα να πάρουμε ένα δάνειο ή να βρούμε μία εργασία και, όταν θα τελειώσουμε, θα πληρώσουμε το δάνειο. Μ’ αυτό τον τρόπο το παιδί νιώθει τη δύναμη του, νιώθει πως μπορεί να κάνει κάτι τέτοιο, πως είναι ο δημιουργός της πραγματικότητάς του.

Οι γονείς είναι μία τεράστια ευκαιρία για συγχώρεση και αγάπη. Να μπορούμε να συγχωρούμε όποια λάθη έχουν κάνει και να τους αγαπάμε χωρίς όρους, χωρίς να χρειαζόμαστε να ζήσουμε τη ζωή μας σύμφωνα με τις δικές τους αντιλήψεις. Και βέβαια να δεχτούμε την ευθύνη για την πραγματικότητά μας. Να πάψουμε να πιστεύουμε ότι οι γονείς μας ευθύνονται για την πραγματικότητά μας. Και, σαν γονιός, να πάψω να πιστεύω ότι εγώ ευθύνομαι για την πραγματικότητα των παιδιών μου. 

Κάθε πράξη που κάνει η κάθε ψυχή έχει σχέση με την ψυχή αυτή. Το τι κάναμε εμείς με τα ερεθίσματα που δεχτήκαμε είναι δική μας ευθύνη. Οι γονείς μας, αυτές οι αδελφές ψυχές, μπορεί να έχουν κάνει πάρα πολλά λάθη, μπορεί να μην έχουν λειτουργήσει με τον τρόπο που εμείς θα θέλαμε, αλλά μας τάισαν, μας έντυσαν, μας ζέσταναν, μας πρόσφεραν βοήθεια, ίσως μας σπούδασαν. Μας έχουν δώσει χίλιες φορές περισσότερα από όσα έχουμε δώσει εμείς σε αυτούς και μας έχουν δώσει περισσότερα από οποιαδήποτε άλλη ψυχή σ’ αυτό τον πλανήτη. 

Άρα, αν δεν μας έδωσαν κάποια πράγματα, αν μας έκαναν κάποια κριτική, αν δεν είχαν τον τέλειο χαρακτήρα που θα θέλαμε, αυτό ήταν συμφωνία ανάμεσά μας για να μάθουμε να τους συγχωρούμε και να τους αγαπάμε χωρίς να έχουμε καμία ανάγκη για την έγκρισή τους, την αποδοχή τους και χωρίς να νιώθουμε υποχρέωση να ζήσουμε τη ζωή μας σύμφωνα με τις δικές τους αντιλήψεις.

Είναι πολύ σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι αυτή η ύπαρξη δεν είναι γονιός μου, αλλά μια αδελφή ψυχή και σε προηγούμενη ζωή μπορεί να έπαιξα εγώ το γονιό και αυτός το παιδί ή το σύντροφο ή τον αδελφό ή το φίλο. Είναι μία αδελφή ψυχή που εξελίσσεται και μαθαίνει. Δεν μπορώ να έχω την απαίτηση να είναι τέλειος. Να κατανοώ ότι σαν ψυχή στην εξέλιξη καθορίζεται από τα δικά του παιδικά βιώματα και το δικό μας κάρμα και τη δική μας επιλογή ψυχής.

H Απομαγνητοφώνηση από μια πρόσφατη ομιλία του Ρ. Η. Νατζέμυ