Το φαινόμενο του εργασιακού άγχους αφορά το σύνολο των επιχειρήσεων και των εργαζομένων σε όλο τον κόσμο, καθώς τείνει να λάβει διαστάσεις επιδημίας υπερβαίνοντας συχνά και το 50% του ενεργού εργατικού δυναμικού μιας χώρας.

Το εργασιακό άγχος μπορεί να επηρεάσει οποιονδήποτε εργαζόμενο ασχέτως της θέσης του στην ιεραρχία. Παρατηρείται σε όλους τους κλάδους και σε επιχειρήσεις όλων των μεγεθών. Το άγχος επηρεάζει την υγεία και την ασφάλεια των ατόμων, αλλά και την υγεία των επιχειρήσεων και των εθνικών οικονομιών. Η αντιμετώπισή τους καθίσταται τόσο κοινωνική όσο και οικονομική προτεραιότητα. Δεν υπάρχει, όμως, υγεία χωρίς ψυχική υγεία.

Πολλοί παράγοντες συνδέονται με την δημιουργία και την εξέλιξη του άγχους, και έχουν σχέση με την εργασία. Εργασιακός φόρτος, αδυναμία αναγνώρισης και στήριξης, έλλειψη συναδελφικής αλληλεγγύης, απουσία συμμετοχής στη λήψη αποφάσεων, ανεπαρκής πρόσβαση στη πληροφόρηση, διαρκής ανασχεδιασμός, εργασιακή απομόνωση, είναι μερικοί από τους σημαντικότερους παράγοντες που απειλούν την υγεία των εργαζομένων.

Το άγχος μπορεί να προκαλέσει ασθένειες και δυστυχία τόσο στην εργασία όσο και στο σπίτι.

Η επαγγελματική εξουθένωση (burn out) είναι μία κατάσταση ακραίας καταπόνησης κατά την οποία όλες οι εσωτερικές ψυχικές δυνάμεις αναλώνονται αφήνοντας στη θέση τους ένα τεράστιο κενό. Το άτομο εκφράζει ένα αίσθημα ανεπάρκειας, μία συναισθηματική από επένδυση που βαίνει διαρκώς αυξανόμενη φθάνοντας ως το σημείο απουσίας έκφρασης συναισθημάτων απέναντι στους άλλους και στον ίδιο του τον εαυτό.

Με την παγκοσμιοποίηση και την τρέχουσα κρίση της οι συνθήκες εργασίας χειροτέρεψαν σημαντικά. Οι ρυθμοί και τα ωράρια εργασίας αυξήθηκαν, την ίδια ώρα που ο αριθμός των απασχολουμένων, οι συμβάσεις διασφάλισής τους, οι άδειες και άλλα εργασιακά προνόμια περιορίστηκαν δραστικά.

Οι επιχειρήσεις πιέζουν ακόμη περισσότερο τους εργαζόμενους να αυξήσουν την απόδοσή τους συχνά με χαμηλότερες αμοιβές και με την απειλή της απόλυσης προκειμένου να περιορίσουν τα κόστη τους. Σήμερα, την επαγγελματική εξουθένωση προκαλεί η διεθνοποίηση του ανταγωνισμού και η απελευθέρωση των συλλογικών συμβάσεων εργασίας η οποία εντείνει το εργασιακό άγχος καθώς επιβάλλει την αύξηση της απόδοσης των εργαζομένων.

Έχει υποτιμηθεί το γεγονός ότι η ανθρώπινη φύση δεν είναι προγραμματισμένη να ζει σε έναν κόσμο που αλλάζει συνέχεια. Ανάγκη του ανθρώπου είναι να ζει σε ένα περιβάλλον δομημένο για να νιώθει σταθερότητα και ασφάλεια. Η οποιαδήποτε απρόβλεπτη αλλαγή βιώνεται ως απειλητική.

Στη σημερινή εποχή, ο φόβος να μην μπορείς να ανταποκριθείς στο ύψος των περιστάσεων, να μην μπορείς να ικανοποιήσεις τις απαιτήσεις που έχουν οι άλλοι για σένα, να μην μπορείς να εκφράσεις τις αδυναμίες ή την αγωνία σου, σε οδηγεί σταδιακά στην αυτοενοχοποίηση, στην απογοήτευση, στην έλλειψη αυτοεκτίμησης, στην αποξένωση, στην κατάθλιψη και υπό ορισμένες προϋποθέσεις...στην αυτοκτονία.

Το πιο σημαντικό στοιχείο στην υγεία και ανταγωνιστικότητα μιας επιχείρησης είναι το 'ανθρώπινο κεφάλαιό' της. Αυτό ισχύει περισσότερο από ποτέ σήμερα στην οικονομία τη γνώσης. Γιατί προϋπόθεση να σκέφτονται ορθολογικά και δημιουργικά οι εργαζόμενοι είναι η διατήρηση και ανάπτυξη της ψυχικής τους υγείας.

Στους παράγοντες που σχετίζονται με το άγχος περιλαμβάνονται οι εξής:

• ο υπερβολικός φόρτος εργασίας ή η έκθεση σε φυσικούς κινδύνους.
• ο έλεγχος που έχουν οι εργαζόμενοι στον τρόπο εκτέλεσης της εργασίας τους.
• εάν οι εργαζόμενοι κατανοούν τον ρόλο τους.
• οι διαπροσωπικές σχέσεις, περιλαμβανομένων ζητημάτων όπως η παρενόχληση και η βία.
• η στήριξη που παρέχεται από συναδέλφους και προϊσταμένους, και
• η κατάρτιση που χρειάζονται οι εργαζόμενοι για την εκτέλεση των καθηκόντων τους.

Η διαχείριση του άγχους τείνει να επικεντρώνεται περισσότερο στα άτομα και όχι στις επιχειρήσεις. Όμως, το κλειδί για την πρόληψη του εργασιακού άγχους και των ψυχοκοινωνικών κινδύνων βρίσκεται στην επιχείρηση και στη διαχείριση της εργασίας. Η πρόληψη των συνεπειών του εργασιακού άγχους είναι προτιμότερη από την αντιμετώπιση μετά την εμφάνισή τους.

Μερικά αποτελεσματικά μέτρα για την αντιμετώπιση του εργασιακού άγχους είναι τα εξής:

• η παροχή επαρκούς χρόνου στους εργαζομένους για την εκτέλεση των καθηκόντων τους.
• η σαφής περιγραφή της εργασίας.
• η παροχή στους εργαζομένους της δυνατότητας να εκφράζουν παράπονα και η σοβαρή αντιμετώπισή τους.
• η ελαχιστοποίηση των φυσικών κινδύνων.
• η κατανόηση των παραγόντων άγχους εκτός του χώρου εργασίας.
• η ανταπόκριση του φόρτου εργασίας στις δυνατότητες και τους πόρους έκαστου εργαζομένου.
• η οργάνωση σεμιναρίων & εκπαίδευση των εργαζομένων από ειδικούς στη διαχείριση του άγχους.
• ο σχεδιασμός των καθηκόντων κατά τρόπο ώστε να παρέχει κίνητρα.
• ο σαφής καθορισμός εργασιακών ρόλων και αρμοδιοτήτων.
• η παροχή ευκαιριών για κοινωνική αλληλεπίδραση, και
• η αποφυγή αμφιβολιών σε θέματα εργασιακής ασφάλειας και επαγγελματικής σταδιοδρομίας.

Στη σημερινή εποχή πολλοί θα θεωρήσουν τις παραπάνω προτάσεις ως υπερβολικές ή «πολυτέλεια» μπροστά στο άγχος της αναζήτησης εργασίας ή ακόμα και στην διατήρηση της εργασίας με οποιοδήποτε κόστος. Όταν εμφανίζονται πολλά & πολύπλοκα προβλήματα, η καλύτερη κίνηση είναι η αντιμετώπιση τους κ όχι η αποφυγή τους. Όσο αποφεύγουμε να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα τόσο θα χάνουμε στιγμές από την ζωή μας. Η καλή διαχείριση του άγχους μπορεί να σας βοηθήσει & στην εξεύρεση εργασίας.

Δεν θα πρέπει βέβαια να ξεχνάμε ότι η εξομάλυνση του άγχους δεν είναι κάτι που πετυχαίνεται από τη μια στιγμή στην άλλη. Είναι σχετικά εύκολο να ανακουφισθούμε από τα αρνητικά μας αισθήματα και με την βοήθεια του ειδικού θεραπευτή μπορούμε πολύ γρήγορα να απαλλαγούμε από την κορύφωση του άγχους που γίνεται με την έκρηξη του πανικού. Όμως χρειάζονται σταθερές και επίμονες προσπάθειες ώστε η βελτίωση να σταθεροποιηθεί μέσα μας. Χρειάζεται να ριζώσουν μέσα μας εναλλακτικοί τρόποι αντιμετώπισης των αρνητικών σκέψεων και των αρνητικών αισθημάτων. Στην αρχή είναι φυσικό η διάθεσή μας να μεταβάλλεται και να νιώθουμε άλλοτε καλύτερα και άλλοτε χειρότερα. Με το πέρασμα του χρόνου όμως είναι βέβαιο ότι μπορούμε να σταθεροποιήσουμε τη βελτίωση ώστε τελικά να απαλλαγούμε πλήρως από όλες τις βασανιστικές ενοχλήσεις.