Γράφει: William Tyler, Φυσικοπαθητικός

Οι πέτρες στα νεφρά (συνήθως πέτρες οξαλικού ασβεστίου) έχουν γίνει πλέον ένα συνηθισμένο ιατρικό πρόβλημα στις δυτικές κοινωνίες και δίνουν επώδυνα συμπτώματα σε όποιον έχει την τάση να τις εμφανίζει. Όταν οι πέτρες του ήταν μικρές, δε χρειάζεται χειρουργική επέμβαση, αλλά τι γίνεται όταν δημιουργούνται μεγαλύτερες; Υπάρχουν ολιστικές λύσεις για την πρόληψη και την αποτροπή δημιουργίας τους;

Οι πέτρες στα νεφρά δημιουργούνται όταν σχηματίζονται σκληρές εναποθέσεις μετάλλων και αλάτων μέσα στα νεφρά και είναι μια συχνή ασθένεια του ουροποιητικού συστήματος.¹ Συνήθως αποτελούνται από οξαλικό ασβέστιο και μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα όταν μετακινούνται μέσα στα νεφρά ή περνούν στους ουρητήρες -τους σωλήνες που μεταφέρουν τα ούρα στην ουροδόχο κύστη. Εάν μία πέτρα καταφύγει στους ουρητήρες, μπορεί να εμποδίσει τη ροή των ούρων και να οδηγήσει σε έντονο πόνο, ναυτία, πυρετό και ροζ ή καφέ ούρα.

Εάν έχετε μικρές πέτρες, πιθανόν να σας συμβουλεύσουν να πίνετε άφθονο νερό, να χρησιμοποιείτε παυσίπονα και ενδεχομένως να πάρετε άλφα-αποκλειστές, ένα φάρμακο που διευκολύνει τη διέλευση των λίθων χαλαρώνοντας του μυς του ουρητήρα, που όμως έχει παρενέργειες όπως ζάλη, χαμηλή αρτηριακή πίεση και σεξουαλική δυσλειτουργία.²

Οι μεγαλύτερες πέτρες μπορεί να απαιτούν τεχνικές όπως η λιθοτριψία με κρουστικά κύματα ή η διαδερμική νεφρολιθοτομή (χειρουργική αφαίρεση των λίθων με τη χρήση λεπτού τηλεσκοπικού εργαλείου). Ωστόσο και αυτές, φυσικά, ενέχουν κινδύνους, συμπεριλαμβανομένης της νεφρικής βλάβης, και δεν εμποδίζουν την επανεμφάνιση των λίθων.³

Μία προληπτική φαρμακευτική αγωγή είναι τα θειαζιδικά διουρητικά, που συνταγογραφείται μερικές φορές σε όσους είναι επιρρεπείς σε πέτρες στα νεφρά. Αλλά τα φάρμακα αυτά δεν είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά και συνοδεύονται από υψηλό ποσοστό ανεπιθύμητων παρενεργειών.⁴

Τα καλά νέα είναι ότι υπάρχουν πολλές απλές αλλαγές στη διατροφή και τον τρόπο ζωής που μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη της νεφρολιθίασης, καθώς και χρήσιμα βότανα και συμπληρώματα. Καλό θα είναι να επισκεφτείτε έναν εξειδικευμένο φυσικοπαθητικό που μπορεί να σας προτείνει ένα εξατομικευμένο σχέδιο θεραπείας. Εδώ αναφέρουμε απλώς μερικές γενικές συστάσεις για τις πέτρες οξαλικού ασβεστίου που μπορείτε να ακολουθήσετε.

Μείνετε συνεχώς ενυδατωμένοι

Η κατανάλωση άφθονων υγρών, ιδίως νερού, είναι σημαντική για την πρόληψη των λίθων στα νεφρά, καθώς βοηθά στην αραίωση των ουσιών στα ούρα που σχηματίζουν τις πέτρες. Σε μια μελέτη, κάθε αύξηση της πρόσληψης νερού κατά μισό λίτρο, συσχετίστηκε με σημαντικά μειωμένο κίνδυνο σχηματισμού πέτρας στα νεφρά.⁵

Η προσθήκη λίγου χυμού λεμονιού στο νερό σας μπορεί να αποφέρει επιπλέον οφέλη, καθώς τα λεμόνια έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε κιτρικό άλας που προλαμβάνει την πέτρα. Μια μακροχρόνια δοκιμή ανέφερε ότι η κατανάλωση 120 ml συμπυκνωμένου χυμού λεμονιού αναμεμειγμένου με 2 λίτρα νερού καθ' όλη τη διάρκεια της ημέρας μείωσε τον σχηματισμό λίθων.⁶

Από την άλλη πλευρά, τα ποτά που πρέπει να αποφεύγονται είναι τα ζαχαρούχα αναψυκτικά.⁷

Τρώτε περισσότερα φρούτα και λαχανικά

Η κατανάλωση άφθονων φρούτων και λαχανικών μπορεί να βοηθήσει στην προστασία από τις πέτρες στα νεφρά. Ειδικότερα εκείνα που είναι πλούσια σε κιτρικά άλατα, όπως τα εσπεριδοειδή, και υψηλά σε κάλιο, όπως οι μπανάνες, το πεπόνι και το αβοκάντο, μπορούν να μειώσουν τον σχηματισμό λίθων.⁸ Αποφύγετε όμως τα φρούτα και τα λαχανικά με υψηλή περιεκτικότητα σε οξαλικά, καθώς η κατανάλωσή τους θα μπορούσε στην πραγματικότητα να αυξήσει τον κίνδυνο για πέτρες στα νεφρά.⁹

Περιορίστε το οξαλικό οξύ

Το οξαλικό οξύ βρίσκεται φυσικά σε πολλά τρόφιμα και έχει συνδεθεί με πέτρες στα νεφρά. Σε μια μελέτη, τα άτομα που κατανάλωναν περισσότερα οξαλικά μέσω της διατροφής τους είχαν έως και 20% περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν πέτρες στα νεφρά.¹⁰ Τα κύρια τρόφιμα που πρέπει να προσέχετε φαίνεται να είναι το σπανάκι, το ραβέντι, τα παντζάρια, οι ξηροί καρποί, η σοκολάτα, το τσάι, το πίτουρο σιταριού και οι φράουλες.¹¹

Είναι επίσης σημαντικό να λαμβάνετε αρκετό ασβέστιο στη διατροφή σας, καθώς δεσμεύει τα οξαλικά στο έντερο, μειώνοντας την ποσότητα των οξαλικών που απορροφάται από τον οργανισμό.¹² Στην πραγματικότητα, μια μικρή μελέτη διαπίστωσε ότι η υψηλή πρόσληψη οξαλικών δεν αύξησε τον κίνδυνο εμφάνισης λίθων στα νεφρά, εφόσον οι συμμετέχοντες κάλυπταν την ημερήσια συνιστώμενη πρόσληψη ασβεστίου.¹³

Τροφές πλούσιες σε ασβέστιο είναι οι σαρδέλες, ο σολομός, τα γαλακτοκομικά προϊόντα, οι σπόροι chia, οι ηλιόσποροι και τα σύκα. Στόχος είναι να καταναλώνετε περίπου 1.000-1.200mg ασβεστίου την ημέρα.¹⁴

Αποφύγετε το αλάτι και τη ζάχαρη

Η υψηλή πρόσληψη αλατιού μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης λίθων στα νεφρά.¹⁵ Και η ζάχαρη φαίνεται να αυξάνει τον σχηματισμό λίθων στα ούρα μέσω των επιδράσεών της στο pH των ούρων και στα οξαλικά.¹⁶ Προσπαθήστε να αποφύγετε την επεξεργασμένη ζάχαρη, όπως η επιτραπέζια ζάχαρη και το σιρόπι καλαμποκιού υψηλής φρουκτόζης, και περιορίστε το αλάτι. Η διακοπή των επεξεργασμένων τροφίμων θα βοηθήσει, καθώς αυτά συχνά περιέχουν μεγάλες ποσότητες προστιθέμενου αλατιού και ζάχαρης.

Κινηθείτε

Μια μεγάλη μελέτη σε γυναίκες υποδεικνύει ότι η σωματική δραστηριότητα μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης πέτρας στα νεφρά έως και κατά 30%.¹⁷ Μια άλλη μελέτη όμως δεν διαπίστωσε καμία συσχέτιση.¹⁸ Παρόλα αυτά, η σωματική δραστηριότητα είναι καλή για τη συνολική υγεία και μπορεί να βοηθήσει στη διατήρηση ενός υγιούς βάρους, το οποίο φαίνεται να είναι σημαντικό για την πρόληψη της πέτρας στα νεφρά. Απλά θυμηθείτε να παραμένετε ενυδατωμένοι όταν ασκείστε. Η εφίδρωση μπορεί να οδηγήσει σε λιγότερη παραγωγή ούρων, γεγονός που μπορεί να ενθαρρύνει τον σχηματισμό λίθων.

Τρώτε κολοκυθόσπορους

Οι σπόροι κολοκύθας αποτελούν εξαιρετική πηγή ασβεστίου, καλίου και μαγνησίου, τα οποία φαίνεται να παίζουν ρόλο στην πρόληψη του σχηματισμού πέτρας στα νεφρά. Και δύο δοκιμές στην Ταϊλάνδη διαπίστωσαν ότι η κατανάλωση των σπόρων μπορεί να μειώσει τους παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη πέτρας στα νεφρά.¹⁹

Συμπληρώματα διατροφής

Ορισμένα συμπληρώματα φαίνεται να είναι χρήσιμα για τη μείωση του σχηματισμού λίθων στα νεφρά. Φροντίστε να συμβουλευτείτε έναν εξειδικευμένο θεραπευτή, ο οποίος μπορεί να σας συστήσει τις κατάλληλες δόσεις για εσάς.

• Κιτρικό κάλιο-κιτρικό μαγνήσιο. Μια τριετής μελέτη διαπίστωσε ότι η συμπληρωματική χορήγηση κιτρικού καλίου- κιτρικού μαγνησίου μπορεί να μειώσει την επανεμφάνιση των λίθων στα νεφρά κατά 85 τοις εκατό.²⁰
  Προτεινόμενη δοσολογία:1,600mg/ημέρα κιτρικό κάλιο και 500mg/ημέρα κιτρικό μαγνήσιο.
• IP-6. Η εξαφωσφορική ινοσιτόλη ή φυτικό οξύ) μπορεί να μειώσει τον σχηματισμό κρυστάλλων οξαλικού ασβεστίου στα ούρα ατόμων που κάνουν εύκολα πέτρες στα νεφρά.²¹
  Προτεινόμενη δοσολογία: Ακολουθήστε τις οδηγίες της ετικέτας.
• Βιταμίνη Ε. Ορισμένα στοιχεία δείχνουν ότι η βιταμίνη Ε μπορεί να είναι ευεργετική για την πρόληψη των λίθων στα νεφρά²².
  Προτεινόμενη δοσολογία: 200mg/ημέρα.
• Βιταμίνη Β6 και μαγνήσιο. Η συμπληρωματική χορήγηση ενός συνδυασμού αυτών των θρεπτικών συστατικών μπορεί να βοηθήσει να σταματήσει η επανεμφάνιση των λίθων στα νεφρά.²³
  Προτεινόμενη δοσολογία: 200-300mg/ημέρα οξείδιο του μαγνησίου, 10mg/ημέρα βιταμίνη Β6.

Ελέγξτε τα φάρμακά σας

Ορισμένα φάρμακα έχουν συνδεθεί με πέτρες στα νεφρά, όπως τα διουρητικά βρόχου, η σουλφασαλαζίνη και η τοπιραμάτη, γι' αυτό ελέγξτε με το γιατρό σας αν επηρεάζουν τη δημιουργία πετρών τα φάρμακα που παίρνετε.²⁴

Ενυδατικό τσάι βοτάνων

Ο βοτανολόγος Meilyr James συνιστά την κατανάλωση αυτού του βοτανικού τσαγιού για να ενθαρρύνει την ενυδάτωση του οργανισμού.

Προσθέστε 1 γεμάτο κουταλάκι του γλυκού από τα παρακάτω βότανα για κάθε 300 ml βραστό νερό και αφήστε το να εμποτιστεί για 20 λεπτά. Πίνετε τρεις φορές την ημέρα.

Χρησιμοποιήστε ίσα μέρη από:

• Zea mays (μουστάκια καλαμποκιού), ένα καταπραϋντικό διουρητικό βότανο με ήπια δράση κατά των λίθων.
• Equisetum arvense (εκουϊζέτο), το οποίο προάγει τη λειτουργία των νεφρών και την τόνωση των τοιχωμάτων του ουροποιητικού συστήματος.
• Solidago virgaurea (σολιντάγκο), το οποίο μειώνει τις φλεγμονές και θεραπεύει το βλεννογόνο των νεφρών.

Συμβουλή: Όταν περνάνε μικρές πέτρες, κάντε ένα ζεστό μπάνιο πίνοντας 2-3 λίτρα υγρών, εναλλάσσοντας τσάι από βότανα και ζεστό νερό για να τις ξεπλύνετε.

Βοήθεια από βότανα

Σύμφωνα με τον βοτανολόγο Meilyr James, ιδιοκτήτη της Herbal Clinic στο Swansea της Ουαλίας, ο σχηματισμός λίθων στα νεφρά υποδηλώνει ότι η αποβολή από τα νεφρά είναι ανεπαρκής. Η λύση της βοτανοθεραπείας είναι κάποια βότανα που βοηθούν στη διάλυση των μικρών λίθων στα νεφρά και εμποδίζουν το σχηματισμό νέων. Η ακόλουθη συνταγή μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τους σκοπούς αυτούς. Για μεγαλύτερες πέτρες, είναι σημαντικό να συμβουλευτείτε έναν εξειδικευμένο επαγγελματία υγείας.

Χρησιμοποιήστε βάμματα από τα ακόλουθα βότανα σε συνδυασμό σε ίσα μέρη. Πάρτε 5ml, τρεις φορές την ημέρα σε λίγο νερό.

• Parietaria officinalis, βάμμα 1:5. Εκτός από την αντιλιθική του δράση, το βότανο αυτό έχει αναπλαστική δράση στα νεφρά, υποστηρίζοντας και ενισχύοντας τη λειτουργία τους.
• Hydrangea arborescens, βάμμα 1:3. Έχει διουρητική δράση, ενθαρρύνοντας τη ροή των ούρων και την αποβολή των λίθων.
• Viburnum opulus, βάμμα 1:3. Όπως υποδηλώνει και το όνομά του, το βότανο αυτό είναι χρήσιμο για τον πόνο από κράμπες, χαλαρώνοντας την ένταση των λείων μυών και διευκολύνοντας έτσι κάποια από τα ενοχλήματα που προκαλούν οι πέτρες στα νεφρά και τη διέλευση μικρών κομματιών πέτρας.

Ελέγξτε το κάδμιο που εκτίθεστε

Η επαγγελματική έκθεση στο κάδμιο έχει συνδεθεί με πέτρες στα νεφρά,²⁵ οπότε εξετάστε αν μπορεί να εκτίθεστε σε αυτό το τοξικό βαρύ μέταλλο στη δουλειά σας. Ωστόσο, δεν διαπιστώθηκε ότι η διατροφική έκθεση στο κάδμιο στο γενικό πληθυσμό αυξάνει τον κίνδυνο²⁶.

Ο καπνός αποτελεί πηγή καδμίου, οπότε αν είστε καπνιστής, αυτός είναι ένας ακόμη λόγος για να το κόψετε. Στην πραγματικότητα, το κάπνισμα μπορεί να αποτελεί ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου για πέτρες στα νεφρά.²⁷

*Οι παραπάνω προτάσεις και το παρόν άρθρο, σκοπό έχουν την ενημέρωση και δεν αντικαθιστούν την θεραπεία. Εφόσον θέλετε να χρησιμοποιήσετε συμπληρώματα διατροφής ή βότανα, συμβουλευτείτε τον γιατρό σας ή ειδικό της υγείας.

Βιβλιογραφικές αναφορές

1    Int J Mol Sci, 2018; 19: 765
2    J Pharm Technol, 2018; 34(2): 54–61
3    Urol Res, 2008; 36: 51–60; Int J Mol Sci, 2018; 19: 765
4    J Transl Med, 2020; 18: 106
5    Medicine (Baltimore), 2015; 94: e1042
6    J Urol, 2007; 177: 1358–62
7    Clin J Am Soc Nephrol, 2013; 8: 1389–95
8    Arch Ital Urol Androl, 2015; 87: 105–20; Adv Nutr, 2013; 4: 368S–77S
9    J Am Diet Assoc, 1993; 93: 901–6
10  J Am Soc Nephro, 2007; 18: 2198–204
11  Arch Ital Urol Androl, 2015; 87: 105–20
12  J Am Diet Assoc, 1993; 93: 901–6; Arch Ital Urol Androl, 2015; 87: 105–20
13  Urology, 2012; 79: 1226–9
14  Urolithiasis, 2016; 44: 27–32
15  J Urol, 2012; 187: 1645–9
16  BMC Nephrol, 2018; 19: 315
17  J Am Soc Nephrol, 2014; 25: 362–9
18  J Urol, 2015; 193: 864–8
19  J Med Assoc Thai, 1993; 76: 487–93; Am J Clin Nutr, 1987; 45: 115–21
20  J Urol, 1997; 158: 2069–73
21  Anticancer Res, 1999; 19(5A): 3717–22; Arch Esp Urol, 1999; 52: 94–9
22  J Clin Biochem Nutr,1999; 27: 37–47; BJU Int, 2005; 96: 117–26
23  Am J Clin Nutr, 1967; 20: 393–9; Urol Res, 1994;22(3):161–5
24  Am J Kidney Dis, 2017; 70: 869–73; Rev Urol, 2003; 5: 227–31
25  Br J Ind Med, 1993; 50: 598–602
26  Environ Int, 2013; 59: 148–51
27  Nephrourol Mon, 2013; 5: 702–5