Πολλοί άνθρωποι που υποφέρουν από ψυχογενή βουλιμία περιγράφουν τους εαυτούς τους ως «λαίμαργους». Η πραγματικότητα όμως, είναι ότι η βουλιμική συμπεριφορά δεν σχετίζεται με τη λαιμαργία.

Τι εννοούμε όμως όταν λέμε ότι κάποιος άνθρωπος υποφέρει από Ψυχογενή Βουλιμία; Σύμφωνα με τα διαγνωστικά κριτήρια ένας άνθρωπος υποφέρει από αυτή τη διαταραχή όταν:

Η διαταραχή αυτή διαχωρίζεται σε δύο τύπους:

•  Στον Καθαρτικό Τύπο:

Που σημαίνει ότι κατά τη διάρκεια του τρέχοντος επεισοδίου Ψυχογενούς Βουλιμίας, το άτομο καταφεύγει τακτικά σε αυτοπροκαλούμενους εμετούς ή σε κακή χρήση καθαρτικών. Πιο συχνός είναι αυτός τύπος βουλιμίας που συνοδεύεται από συναισθηματικές διαταραχές. Περίπου το 80-90% των πασχόντων από Ψυχογενή Βουλιμία προκαλούν εμετούς.

•  Και στον Μη Καθαρτικό Τύπο:

Όπου κατά τη διάρκεια του τρέχοντος επεισοδίου Ψυχογενούς Βουλιμίας, το άτομο έχει χρησιμοποιήσει άλλες απρόσφορες, αντισταθμιστικές συμπεριφορές, όπως η νηστεία ή η υπερβολική σωματική άσκηση, αλλά δεν καταφεύγει τακτικά σε αυτοπροκαλούμενους εμετούς ή σε κακή χρήση καθαρτικών, διουρητικών ή υποκλυσμών.

Λόγω της αντισταθμιστικής συμπεριφοράς, συνήθως τα άτομα που υποφέρουν από Ψυχογενή Βουλιμία έχουν φυσιολογικό βάρος. Ωστόσο, όπως και οι άνθρωποι που υποφέρουν από Ψυχογενή Ανορεξία έχουν υπερβολικό φόβο ότι θα παχύνουν και συσχετίζουν την αυτοεκτίμησή τους με το σωματικό τους βάρος.

Αιτίες ανάπτυξης Ψυχογενούς Βουλιμίας

Η αιτιολογία της ανάπτυξης αυτής της διαταραχής είναι πολυπαραγοντική. Η Ψυχογενή Βουλιμία σχετίζεται με τον τρόπο σκέψης και την προσωπικότητα ενός ατόμου, την οικογένεια, και τις εμπειρίες του και τις απόπειρες του στην απώλεια κιλών μέσω του περιορισμού του φαγητού.

Βασικός παράγοντας στην ανάπτυξη της Ψυχογενούς Βουλιμίας είναι η σκέψη του ατόμου που συνήθως εστιάζεται στην αξιολόγηση του εαυτού αποκλειστικά βάση των κιλών και του σχήματος του σώματος. Συνεπώς, δημιουργείται μια εμμονική ενασχόληση με τα κιλά, τη δίαιτα και το φαγητό. Είναι αυτονόητο λοιπόν, ότι παραπανίσια κιλά σημαίνουν χαμηλή αυτοεκτίμηση. Επιπλέον, η προσωπικότητα του ατόμου είναι παρορμητική και υπάρχει μειωμένη ικανότητα διαχείρισης των αγχογόνων καταστάσεων. Οι υπερφάγοι περιγράφουν την κατανάλωση ως ένα τρόπο να γεμίσουν ένα κενό ή να εκτονώσουν ένα συναίσθημα. Συχνά, αναφέρεται ότι κατά τη διάρκεια ενός επεισοδίου υπερφαγίας ο βουλιμικός επαναβιώνει τραυματικές εμπειρίες ή ξαναζεί καταστάσεις όπου δεν μπόρεσε να οριοθετηθεί απέναντι στους άλλους.

Ερευνητικά, αυτοί που υποφέρουν από Ψυχογενή Βουλιμία ασκούν υψηλότερη αυτοκριτική απ' ότι άλλοι άνθρωποι, αντιδρούν λιγότερο θετικά σε θετικά γεγονότα και περισσότερο αρνητικά σε αρνητικά γεγονότα. Έχουν λοιπόν, μια προδιάθεση στον αρνητικό τρόπο σκέψης. Ως αποτέλεσμα του αρνητικού τρόπου σκέψης, έχουν χαμηλότερη αντίληψη των ικανοτήτων τους, της αποτελεσματικότητας τους και χαμηλότερη αυτοπεποίθηση απ' ότι άλλοι άνθρωποι.

Η ανάπτυξη της Ψυχογενούς Βουλιμίας σχετίζεται πολύ με το οικογενειακό ιστορικό. Κλινικές μελέτες των οικογενειών των ατόμων με αυτήν τη διαταραχή εντοπίζουν ένα συγκεκριμένο προφίλ οικογενειών. Πιο συγκεκριμένα, οι οικογένειες των ατόμων με Ψυχογενή Βουλιμία συνήθως χαρακτηρίζονται από διαταραγμένες σχέσεις μεταξύ των μελών τους. (π.χ. μπορεί να φαίνεται ότι ο γάμος είναι καλός επιφανειακά αλλά να υπάρχει μεγάλο επίπεδο απογοήτευσης).

Πιο αναλυτικά, οι οικογένειες των Βουλιμικών είναι οργανωμένες και αυστηρές, με υψηλές απαιτήσεις και αξίες και έλλειψη έκφρασης. Η ανεξαρτητοποίηση ενοχοποιείται και τα μέλη της οικογένειας συχνά έχουν μια εξαρτητική σχέση μεταξύ τους. Συνηθέστερα και κάποιος άλλος στην οικογένεια έχει μεγάλη ενασχόληση με το φαγητό και τα κιλά, και συνήθως είναι η μητέρα.

Η ανάπτυξη της διαταραχής σχετίζεται, επίσης, με τις τραυματικές εμπειρίες ενός ατόμου στην παιδική και στην εφηβική του ηλικία. Πιο αναλυτικά, σύμφωνα με έρευνες, το 30% των ατόμων που έχουν αναπτύξει διατροφική διαταραχή έχουν κακοποιηθεί σεξουαλικά κάτω από την ηλικία των 14 ετών. Αν ο βιαστής ανήκει στην οικογένεια, τότε είναι πιο πιθανό να υιοθετηθεί η συμπεριφορά του εμετού.
Συνεπώς, θεωρείται η υπερφαγία και ο εμετός ως μια διέξοδος από τις σκέψεις και τα συναισθήματα που έχουν δημιουργηθεί από το τραυματικό γεγονός του βιασμού και μια προσπάθεια για να αποκτήσει το άτομο αυτοέλεγχο σε μια σχετικά χαώδη ζωή.
Γενικότερα, εμπειρίες όπως ένας μη λειτουργικός γάμος, δυσκολίες στην κοινωνική προσαρμογή, μια δύσκολη εγκυμοσύνη, παιδική παχυσαρκία, και διαπροσωπικές συγκρούσεις σχετίζονται με την ανάπτυξη της Ψυχογενούς Βουλιμίας.

Όπως αναφέραμε και προηγουμένως, ο περιορισμός του φαγητού, δηλαδή, οι πολύ στερητικές δίαιτες σχετίζονται με την ανάπτυξη διατροφικών διαταραχών. Αναλυτικότερα, η παιδική παχυσαρκία και οι στερήσεις οδηγούν σε υπερφαγίες και συνεπώς σε ενοχές. Οι ενοχές οδηγούν σε αντισταθμιστικές συμπεριφορές όπως ο εμετός ή η υπερβολική άσκηση και αυτές οι συμπεριφορές με τη σειρά τους οδηγούν σε παραπάνω άγχος και ενοχές και έτσι εδραιώνεται ο φαύλος κύκλος της χαωτικής διατροφικής συμπεριφοράς.

Θεραπευτικές προσεγγίσεις

Η θεραπευτική αντιμετώπιση προϋποθέτει συνεργασία πολλών ειδικών. Αρχικά, χρειάζεται ιατρική αξιολόγηση ώστε να εντοπιστούν πιθανές σωματικές δυσλειτουργίες που μπορεί να προέρχονται από τη Ψυχογενή Βουλιμία όπως αναιμία, έλκος στομάχου, οισοφαγική παλινδρόμηση κτλ.. και να αντιμετωπιστούν.

Συχνά η διαταραχή αυτή συνοδεύεται και από άλλα νοσήματα όπως η κατάθλιψη. Η κατάθλιψη είναι ίσως ένα λογικό επακόλουθο από την απογοήτευση του ατόμου να διατηρήσει το «ιδανικό βάρος» ή από τις ενοχές για τον αυτοπροκαλούμενο (και συχνά κρυφό) εμετό. Ως απότέλεσμα, απαιτείται ένα ξεκάθαρο ιστορικό και ενδεχομένως να χρειάζεται και φαρμακευτική αγωγή.

Απολύτως αναγκαία είναι η ψυχοθεραπευτική παρέμβαση και η ψυχοεκπαίδευση. Σύμφωνα με έρευνες η πιο αποτελεσματική μορφή ψυχοθεραπείας είναι η Γνωστική συμπεριφορική ψυχοθεραπεία καθώς είναι εστιασμένη στην κατανόηση των συναισθημάτων και συμπεριφορών που οδηγούν στην υπερκατανάλωση, στην αλλαγή συμπεριφορών που συντελούν στο πρόβλημα, στην έκθεση στο φαγητό, στην αποτροπή από τον εμετό, και στην αντιμετώπιση των αρνητικών αυτοαξιολογήσεων. Όπως αναφέρεται στη σχετική βιβλιογραφία, το 50% των ασθενών που ολοκληρώνουν τη γνωστική συμπεριφορική ψυχοθεραπεία έχουν διακοπή των συμπτωμάτων τους και μικρή πιθανότητα επανεμφάνισης τους. Επίσης, υπάρχουν έρευνες που αναφέρουν την αποτελεσματικότητα της διαπροσωπικής θεραπείας στη θεραπεία της Ψυχογενούς Βουλιμίας αν και παραπάνω όγκος ερευνών απαιτείται. Γενικά, η φαρμακευτική αγωγή σε συνδυασμό με τη ψυχοθεραπεία κρίνεται ο πιο αποτελεσματικός τρόπος θεραπείας παράλληλα όμως και με τα μεγαλύτερα ποσοστά εγκατάλειψης της θεραπείας.

Βοηθητικός μπορεί να είναι και ο ρόλος του διαιτολόγου στην αλλαγή διατροφικών συμπεριφορών και στην καθιέρωση ενός πιο ισορροπημένου διαιτολογίου. Αποτελεσματικό κομμάτι της διατροφικής εκπαίδευσης αποτελεί η σταδιακή επαναφορά απαγορευμένων τροφών στο διαιτολόγιο.

Αν εσείς ή κάποιο κοντινό σας πρόσωπο υποφέρει από Ψυχογενή Βουλιμία τότε μη διστάσετε να ζητήσετε βοήθεια. Να θυμάστε ότι έχετε δικαίωμα να είστε όσα κιλά θέλετε και εστιαστείτε στα θετικά στοιχεία του εαυτού σας. Σταματήστε να κάνετε αυτοκριτική για το πως είστε και υπερασπιστείτε το σώμα σας όταν κάποιος το κατακρίνει. Εξοικειωθείτε με το φαγητό χωρίς να το χρησιμοποιείτε για εκτόνωση συναισθήματος και χωρίς να έχετε απαγορευμένες ή «κακές» τροφές.